IMGP9471

154 Argonauci' Zachodniego Pacyfiku

nych w granicach danej społeczności Kula czy też sąsiadujących z nią, a po drugie na wielkich, zamofskich wyprawach, w czasie których odbywa się wymiana artykułów pomiędzy dwiema społecznościami oddzielonymi od siebie morzem. W pierwszym wypadku mamy do czynienia z ciągłym, nieustającym przenikaniem przedmiotów z jednej wioski do drugiej, a nawet w obrębie tej samej wioski. W drugim, wielka liczba kosztowności, przekraczająca przeszło tysiąc przedmiotów, jest wymieniana w trakcie jednej, ogromnej transakcji, albo, mówiąc ściślej w wielkiej liczbie transakcji odbywających się równocześnie” ¹¹. „Handel Kula składa się z wielu takich okresowych, dalekomorskich wypraw, które łączą ze sobą różne grupy wysp, przewożąc rok rocznie z jednego okręgu do drugiego wielkie ilości vaygu’a oraz towarów stanowiących przedmiot dodatkowego handlu. Towary się zużywa, a vaygu’a — naramienniki i naszyjniki^—‘obiegają nieustannie krąg Kula”

W niniejszym rozdziale została podana sumaryczna definicja Kula. Wyliczyłem kolejno wszystkie najistotniejsze cechy i najbardziej godne uwagi reguły zawarte w tubylczych zwyczajach, wierzeniach i zachowaniu. Było to konieczne dla zarysowania ogólnego obrazu tej instytucji, zanim przejdziemy do • szczegółowego opisu jej działania. Żadna jednakże tego rodzaju skrótowa definicja nie daje Czytelnikowi możności pełnego zrozumienia jakiejś instytucji społeczeństwa ludzkiego. W tym celu konieczne jest wyjaśnienie jej działania na konkretnych przykładach, zetknięcie czytelnika z ludźmi, ukazanie mu, jak postępują w poszczególnych etapach danego przedsięwzięcia,'i opisanie wszystkich rzeczywistych przejawów funkcjonowania ogólnych reguł, przedstawianych dotychczas w abstrakcyjnej formie.

Jak już powiedziano wyżej, wymiana odbywa się w formie dwóch typów przedsięwzięć: jedno to wielkie wyprawy zamorskie, podczas których przewozi się jednorazowo znaczne ilości* wartościowych przedmiotów. ‘Obok tego istnieje również wymia-

Ibidem, s. 105.

na śródlądowa, w której'artykuły-Kula przechodzą z ręki do ręki, zmieniając często swoich właścicieli, zanim przesuną się o kilka mil.

Wielkie zamorskie wyprawy są niewątpliwie znacznie bardziej efektowną i rzucającą się w oczy formą Kula. Składa się na nie o wiele więcej publicznych ceremonii, rytuałów magicznych i zwyczajowych praktyk. Wymagają one również, rzecz prosta, większej liczby czynności wstępnych i przygotowań. Jest więc rzeczą zrozumiałą, że tym wielkim wyprawom poświęcimy o wiele więcej miejsca niż wymianie wewnętrznej.

Ponieważ wierzenia i zwyczaje związane z Kula.badałem głównie na Boy owa, to znaczy na Wyspach Trobrianda, typowy przebieg wyprawy Kula, a więc przygotowywanie wyprawy, organizację i. sposób, w jaki się odbywa, przedstawię z perspektywy tych właśnie wysp. Rozpoczniemy od opisu budowania czółen, dalej przedstawimy ceremonialne spuszczanie ich na wodę oraz odwiedziny sąsiednich społeczności w związku z formalną prezentacją łodzi, udamy się następnie do społeczności Sinaketa,,.by śledzić krajowców w czasie jednćj z dalekich wypraw morskich, którą opiszemy szczegółowo. Posłuży nam ona jako przykład losów typowej wyprawy Kula do odległych krajów. Wskażemy również na szczegóły różniące tego rodzaju wyprawy w zależności od okręgu, z którego są organizowane, na przykładzie wyprawy wyruszającej z Dobu oraz innej — z Kiriwina do Kitava. Na zakończenie przytoczymy nieco informacji o śródlądowej Kula na Wyspach Trobrianda oraz o związanym z nią handlu i innych dodatkowych czynnościach, wreszcie o wewnętrznej wymianie Kula w pozostałych odgałęzieniach tęgo sytemu.

W następnym rozdziale przejdziemy zatem do przedstawienia wstępnych stadiów Kula na Trobriandach, rozpoczynając od opisu budowania czółna.