IMGP9464

140 Argonauci Zachodniego Pacyfiku

gdy nie służy przybyszowi jako miejsce do spania, stanowi miejsce spotkań z ludźmi na terenie obcej wioski. Tak więc ten partnerski związek Kula, zapewnia każdemu z partnerów kilku przyjaciół w najbliższej okolicy oraz pewną liczbę życzliwych sprzymierzeńców w dalekich, niebezpiecznych i obcych okręgach. Wymiany Kula może dokonywać jedynie z tymi ludźmi, ale rzecz prosta, w gronie swych partnerów może swobodnie wybierać, kogo zamierza obdarować przedmiotem, wybranym również wedle własnego uznania.

Spróbujmy obecnie podsumować w najogólniejszym zarysie skutki reguł określających wzajemne powiązanie partnerów Kula. Widzimy, że wokół całego pierścienia Kula wyrasta sieć stosunków, które w całości tworzą oczywiście ściśle powiązaną strukturę. Ludzi, żyjących w społecznościach odległych od siebie o setki mil morskich, łączy więź wynikająca z bezpośredniej, indywidualnej współzależności — dokonują między sobą wymiany, znają się wzajemnie oraz od czasu do czasu spotykają się na wielkich zgromadzeniach międzyplemiennych (ilustr. XX). Przedmiot-ty, ofiarowane przez jednego uczestnika, docierają po pewnym czasie do innego, odległego i pośredniego partnera i to nie tylko przedmioty związane z Kula, lecz także różnego rodzaju sprzęt domowy i pomniejsze podarunki. Łatwo odgadnąć, że nie tylko wytwory kultury materialnej, lale w ślad za nimi także zwyczaje, pieśni, motywy artystyczne i ogólne wpływy kulturowe wędrują szlakami Kula. I Jest to zatem rozległa, między plemienna sieć stosunków społecznych, wielka instytucja obejmująca tysiące ludzi, powiązanych ze sobą wspólną wielką pasją, jaką stanowi wymiana Kula, oraz wieloma pomniejszymi więzami i zainteresowaniami.

Powracając znowu do indywidualnego aspektu Kula, weźmy konkretny przykład -- przeciętnego człowieka, który mieszka powiedzmy, w wiosce w Sinaketa, stanowiącej ważny ośrodek Kula w południowej części Wysp Trobrianda., Ma on kilku bliższych i dalszych partnerów,'którzy z kolei dzielą się na dwie kategorie: tych, którzy dają mu naramienniki oraz tych, którzy ofiarowują mu naszyjniki. Stanowi to bowiem nienaruszoną zasadę

w systemie Kula, że naramienników i naszyjników nigdy nie otrzymuje się od tej samej osoby, ponieważ muszą one wędrować w przeciwnych kierunkach. Jeśli jeden z partnerów ofiarowuje mi naramiennik, a ja daję mu w zamian naszyjnik, wszystkie następne transakcje będą tego samego typu. Co więcej, charakter operacji dokonywanej między mną, człowiekiem z Sina-keta, a moim partnerem, określony jest także położeniem każdego z nas w stosunku do stron świata. Tak więc ja, człowiek z Si-naketa, otrzymywać będę z północy i wschodu tylko naramienniki, z południa i zachodu natomiast naszyjniki. Jeśli mam partnera w najbliższym sąsiedztwie, który mieszka na północ lub wschód ode mnie, będzie on zawsze przekazywał mi naramienniki, a ode mnie otrzymywał naszyjniki. Jeśli później zmieni on miejsce zamieszkania na terenie wioski, dawny stosunek zachowa swoją moc, gdy natomiast stanie się członkiem społeczności wioskowej, położonej w innej stronie, stosunek ulegnie odwróceniu. Partnerzy z wiosek leżących na północy Sinaketa, w okręgach Luba, Kulumata czy Kiriwina, zaopatrują mnie w naramienniki. Ja przekazuję je moim partnerom na południu, od których otrzymuję naszyjniki. Południe oznacza w tym wypadku południowe okręgi wyspy Boyowa oraz wysp Amphlett i Dobu.

Tak więc każdy uczestnik musi podporządkować się określanym regułom wyznaczającym kierunek geograficzny transakcji.

W każdym punkcie pierścienia Kula, jeśli wyobrazimy sobie tubylca zwróconego ku środkowi okręgu, to z lewej strony przyjmuje on naramienniki, a. z prawej naszyjniki i następnie przekazuje je dalej. Innymi słowy, przesuwa stale naramienniki z lewej strony ku prawej, naszyjniki zaś z prawej ku lewej.

Gdy przeniesiemy tę regułę indywidualnego postępowania na cały krąg Kula, dostrzeżemy od razu, jakie skutki musi ona powodować dla całej zbiorowości. Suma wszystkich transakcji nie będzie stanowić bezcelowego przesuwania tych dwóch rodzajów przedmiotów w czysto przypadkowej wymianie naszyjników za naramienniki. Będą nieustannie płynąć dwa ciągłe strumienie — pierwszy: naszyjniki w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, • drugi, naramienniki w przeciwnym kierunku. Widzimy