IMGP9468

148 Argonauci Zachodniego Pacyfiku

dycja zamorska z Bobu, wyspy należącej do Archipelagu d’Entre-casteaux. Zadąwszy w konchę, biorę parę moich naramienników i ofiarowuję je mojemu zamorskiemu partnerowi, wypowiadając przy tym także mniej więcej takie słowa: „to jest vaga (dar otwierający wymianę), we właściwym czasie ofiarujesz mi za to wielki soulava (naszyjnik)”. W następnym roku, tym razem podczas mojej wizyty w wiosce partnera, albo będzie on w posiadaniu naszyjnika odpowiedniej wartości i ofiaruje mi go jako yotile (dar odwzajemniający), albo też nie będzie miał daru, który byłby równoważnikiem mojego. W tym ostatnim wypadku da mi mały naszyjnik zaznaczając, że nie stanowi on ekwiwalentu mojego daru, lecz że składa mi go w charakterze basi (daru zastępczego). Oznacza to, że główny dar winien być odpłacony przy następnej okazji, a bosi został mi ofiarowany jako dowód dobrej woli — niemniej jednak i za ten podarek muszę się w międzyczasie odwzajemnić prezentem w postaci małego naramiennika. Dar końcowy, jaki otrzymam celem zamknięcia całej transakcji, nosić będzie nazwę kudu (dar zamykający) w odróżnieniu od basi”⁷.

Jakkolwiek wszelkie targowanie się jest całkowicie wykluczone z' transakcji Kula, istnieją jednakże zwyczajowe i określone sposoby uzyskiwania poszczególnych vaygu’a, o których wiadomo, że znajdują się w posiadaniu partnera. Dokonuje się tego przez ofiarowanie tzw. wywoławczego i pobudzającego daru. Istnieje • kilka odmian takich darów. „Jeśli ja, mieszkaniec Sinaketa, mam u siebie parę lepszych niż przeciętnie naramienników, wiadomość o tym rozchodzi się szybko. Należy bowiem pamiętać, że każdy znakomitszy naramiennik czy naszyjnik ma swoją indywidualną nazwę i historię, jest także powszechnie znany..i wszystkim jest wiadomo, kiedy krąży po wielkim pierścieniu Kulaj a jego ukazanie się w danym okręgu budzi zawsze wielką sensację. Teraz, wszyscy moi partnerzy — zarówno ci z zamorskich okręgów, jak i najbliższej okolicy — zaczynają się ubiegać o uzyskanie tego szczególnego przedmiotu, znajdującego się w moim posiadaniu, a ci, którym specjalnie na nim zależy, będą próbowali go wydostać,

i Kula, s. 99.

składając mi pokala (dary) i Jeaributu (dary wywoławcze). Pokala składają się z reguły ze świń, szczególnie pięknych bananów, yamu i taro; późniejsze kaributu posiadają większą wartość: są to kosztowności, ostrza wielkich toporów (zwane beku) lub też łyżki do wapna z kości wieloryba”. Dalsze komplikacje, jakie wynikają przy odpłacie za te dary wywoławcze oraz wiele technicznych czynności i wyrażeń z tym związanych, omówimy później w rozdziale 4.

:vi

Wymieniliśmy główne zasady Kula, dając zarazem wstępną definicję tej instytucji. Obecnie wypadnie nam powiedzieć kilka słów o czynnościach związanych z Kula oraz o jej aspektach wtórnych. Jeśli uzmysłowimy sobie fakt, że wymiana ta musi być dokonywana między okręgami oddzielonymi od siebie niebezpiecznymi morzami, i że przestrzenie te wielka liczba ludzi musi przebywać na łodziach żaglowych, trzymając się przy tym ściśle ustalonych dat, stanie się dla nas jasne, dlaczego tego rodzaju wyprawy wymagają znacznych przygotowań. Toteż wyprawę Kula poprzedza wiele czynności wstępnych. Będą to przede wszystkim: budowa czółna, wyposażenie, zaopatrzenie w prowiant, ustalenie dat oraz organizacja społeczna całego przedsięwzięcia. Wszystko to są czynności uboczne i pomocnicze, wykonane jednak pod_kątem_widzenia Kula i tworzące .powiązaną.serię, tak że przy opisie Kula musimy uwzględnić i te przedwstępne działania. Szczegółowy zarys budowy czółna, towarzyszące ceremonie i okolicznościowe rytuały magiczne, wodowanie i próbny rejs, zwyczaje towarzyszące przygotowywaniu wyposażenia — wszystko to zostanie dokładnie opisane w kilku następnych rozdziałach.

Innym ważnym zadaniem nierozerwalnie związanym z Kula jest towarzysząca jej dodatkowa wymiana towarowa. Żeglarze Kula z podróży do dalekich krajów posiadających bogactwa naturalne, nie znane w ich rodzinnych stronach, powracają za każdym razem do swego kraju czółnami obficie wyładowanymi róż-