IMGs38

jj przekazie niewerbalnym i rozwijają wyobraźnię nie nawiązującą do pojąć słownych.

Twórczość plastyczna jest także jedną z form wyrazu artystycznego, w której mesłyszącyra szczególnie łatwo się wypowiadać. Trzeba jednak i tu mieć na uwadze konsekwencje wynikające z uszkodzenia słuchu. Jedną z meh jest nadmierne przywiązywanie wagi do doznań wzrokowych, zatem głównie do tego, co zewnętrzne. Niesłyszący ma skłonność do konkretnego. ^fotograficznego" widzenia świata, warunkowaną poziomem wiedzy o postrzeganej rzeczywistości i umiejętnością wnikania w istotę znaczeń pozawizualnych. które są w jakieś mierze subiektywne. Niesłyszący będzie zatem bardziej skłonny np. namalować tylko to, co widzi i raczej nie będzie malował tego, co czuje w związku z malowanym przedmiotem i być może także tego. co o nim wie. Wiedzę o świecle, indywidualny sposób jego „widzenia" i pojęcia z nim związane kształtuje sobie człowiek dzięki poznaniu i przeżywaniu, w czym najlepiej pośredniczy mowa.

W wychowaniu przez twórczość plastyczną niesłyszących trzeba zatem uwzględnić swoistość widzenia przez nich świata przyrodniczego i ludzkiego. Istotą sztuki plastycznej nie jest naśladowanie, lecz interpretowanie rzeczywistości w swoisty, indywidualny i jedyny dla każdego człowieka sposób, oddający prawdę jedyną w^r swoim rodzaju, tak jak ją widzi, przez pryzmat swej osobowości, prawdziwa indywidualność. Funkcja wychowania przez sztukę nie będzie zatem polegać jedynie na przyswajaniu sobie przez dziecko niesfyszące różnych technik plastycznych (np. wydzieranki, lepienie w glinie, plastelinie, malowanie na płótnie, szkle itd.), lecz przede wszystkim na rozwoju osobowości przez wyzwalanie twórczej, naturalnej ekspresji oraz podnoszeniu samooceny i poczucia własnej wartości dziecka.

Porównując wytwory plastyczne wykonywane przez dzieci niesłyszące i tworzone przez nie postacie pantomimiczne, można stwierdzić, że te postacie kreowane są z dużą maestrią, znacznie większą i bogatszą w środki wyrazu mz wykonywane przez nie rysunki, które z kolei, w porównaniu z rysunkami dzieci słyszących, charakteryzuje znacznie więcej i wcześniej pojawiających się szczegółów, jak np. rzęsy, brwi, paznokcie itp. Wynika to ze stałego ćwiczenia pozawerbalnej ekspresji w toku porozumiewania się za pomocą języka mtępfmcfp. Przewaga nad dziećmi słyszącymi w rysowanych szczegółach V|BftE» Z „fotograficznego" widzenia świata, mniej jednak w nich fantazji, w której celują dzieci słyszące.

Oddzielną rolę w pracy poznawczej spełnia film i telewizja. Obok wycieczek i turystyki są one najważniejszymi środkami poznania dla niesłyszących.

Oprócz wartości czysto informacyjnej (w postaci np. dziennika telewizyjnego z udziałem tłumacza języka migowego oraz specjalnych programów adresowanych do niesłyszących) telewizja i film mogą także spełniać funkcję dydaktyczną i wychowawczą. Wychowawcza funkcja telewizji i filmu przejawiać się może w dwu postaciach: biernego odbioru lub aktywnego uczestnictwa. Telewizja, szczególnie zaś seans filmowy, koncentruje uwagę widzów wokół rzutowanych na ekran obrazów w swoisty sposób. Jasny ekran i ciemna sala wywołują maksymalne skupienie widzów, gdy zaś i treść filmu budzi zainteresowanie, to wywiera na odbiorców wpływ prawie magnetyczny.

Oglądanie filmu w kinie lub audycji telewizyjnej ma charakter biernego odbioru informacji. Wychowawcza funkcja tych form w znacznej mierze zależy od tego, jak nauczyciele-wychowawcy wykorzystują w swej pracy dany film, a także od treści samego filmu. Bardzo atrakcyjne dla osób niesłyszących są programy telewizyjne (w tym szczególnie np. programy telewizji wewnętrznej w ośrodku szkolno-wychowawczym) oraz filmy, w których uczestniczy sama młodzież. Kroniki filmowe zapisane na taśmie filmowej bądź magnetowidowej są niezwykle intensywnie przeżywane przez niesłyszących. Stwarza to ogromne możliwości kształcenia estetycznego i emocjonalnego. Film bowiem, w porównaniu z ograniczonym częstokroć, w zakresie możliwości, werbalnym przekazem treści poznawczych, znacznie silniej angażuje sferę emocjonalną osobowości osób niesłyszących.

Równie fascynujące i kształcące może być korzystanie z komputerów i programów interaktywnych, specjalnych gier komputerowych, encyklopedii multimedialnych. Kontrolowane korzystanie z nich, przy założeniu, że wykorzystywane programy są rzeczywiście kształcące, ma dzisiaj ogromne znaczenie, przygotowuje bowiem ucznia do samodzielnego posługiwania się przyszłym narzędziem nauki, pracy, zakupów, rozrywki.

Rewalidacyjna wartość wychowania przez sztukę poza warstwą kształcącą ma również wartość terapeutyczną. Rewalidacyjną wartość wychowania przez sztukę sprowadzić można do jej:

-    funkcji usprawniającej, gdyż kształci wrażliwość na wibracje i rytm muzyki oraz postrzeganie dźwięków, uwrażliwia na barwy i kształty, ćwiczy zmysły czucia wewnętrznego, szczególnie zmysł kinestetyki - wreszcie - co z rewalidacyjnego punktu widzenia z uwagi na rozwój mowy jest najistotniejsze;

—    uwrażliwia, w połączeniu z ruchem, na rytm i wibracje otoczenia, w tym rytm mowy,

89