LastScan15

wyraźne tendencje humanistyczne: młodzież ceni takie wartości, jak afiliacja i pro-społeczność, jest zorientowana podmiotowo. Natomiast najmniej ceni wartości obywatelskie, łączące się z powinnościami wobec państwa i narodu. Służba krajowi znalazła się na ostatnim miejscu. Typ drugi - cechuje zarówno humanizm, jak i konkretność, która stanowi przeciwwagę dla idealizmu wyrażającego się w marzeniach. Młodzież ujmuje idealizm pragmatycznie, jako siłę oddziaływania. Typ trzeci zawiera obraz świata zagrożonego: o ludzkim losie decyduje przemoc. Młodzież odżegnuje się od niej, zarazem wyraża niechęć do pustych i wzniosłych słów, do sloganów.

Jeżeli chodzi o badania odnoszące się do przekonań religijnych i ich wpływu na światopogląd młodzieży, to uzyskane przez różnych badaczy wyniki są zgodne -ponad 95% młodzieży (badaniami objęto losową próbę adresową liczącą 969 osób) deklaruje się jako wierząca, przy czym w ogromnej większości uznaje swoją przynależność do wiary katolickiej (Mariański, 1993; Przecławska, w: Przecławska, Rowicki, 1997). Według A. Przecławskiej tylko 44% młodzieży stwierdza, że praktykuje regularnie. Autorka ta ocenia model religijności młodzieży jako bardzo tradycyjny, oparty na przesłankach obyczajowo-emocjonalnych, a nie intelektualnych. Ponadto wykazuje, iż deklarowana wiara nie pociąga za sobą konsekwencji w postaci zachowań zgodnych z zasadami religii. Jeszcze większa rozbieżność dotyczy deklarowanej wiary i zasad obowiązujących w Kościele katolickim.

Również J. Mariański (1995) stwierdził niezgodność między osobiście uznawanym systemem norm moralnych a systemem wartości moralnych wynikających z religii. Na tej podstawie wnioskuje on, że część młodzieży znajduje się w sytuacji dysonansowo--stresowej (s. 331). Autor ten określa postawy moralne młodzieży jako naznaczone relatywizmem i subiektywizmem moralnym, przypisując je postmodernistycznym tendencjom kultury. Według niektórych uczonych, w tym Z. Baumana (1994), odejście od systemów etycznych nie oznacza upadku moralności. Zamiast konwencji i przymusu pojawi się bowiem odpowiedzialny wybór i moralna odpowiedzialność.

5.3.3. Aktywność społeczna i polityczna.

Orientacje społeczne młodzieży. Początek profesjonalizacji

W wyniku kontynuowanego w wieku młodzieńczym kształcenia się następuje dalszy rozwój myślenia logicznego, które wraz ze zdobywanym coraz większym doświadczeniem przyczynia się do tego, że przekorny krytycyzm okresu wczesnej adolescencji łagodnieje, młodzież staje się podatna na racjonalną argumentację, odrzuca demagogię. Wyraźnie wzbogaca się słownictwo młodzieży - dyskusje, rozmowy przyjmują postać namiętnych sporów (Pieter, w: Szuman, Pieter, Weryński, 1933). Wprawdzie współcześnie uległa zmianie treść dyskusji i sporów, jednak nietrudno zaobserwować fakt ich występowania. Rozwija się też wyobraźnia, co najczęściej znajduje swój wyraz w marzeniach oraz w twórczości młodzieży. Wiersze czy opowiadania starszej młodzieży nie wynikają już w takim stopniu z „porywu serca”, jak w latach poprzednich. W coraz większym stopniu o kierunku zainteresowań młodzieży decydują jednostkowe uzdolnienia i talenty, które dodatkowo różnicują młodzież: wyodrębnia się młodzież, którą charakteryzuje twórcze myślenie.

Blok rozszerzający 5.2.

Twórcze myślenie młodzieży w ujęciu D. N. Perkinsa

Twórcze myślenie młodzieży można przedstawić na podstawie „śnieżynko-wego modelu twórczego myślenia" D. N. Perkinsa (1984). Model ten, podobnie jak płatek śniegu, składa się z sześciu części, które charakteryzują właściwości wybitnie twórczych jednostek. Każda część ma swoją własną, złożoną strukturę. U twórczego człowieka nie muszą występować wszystkie właściwości przedstawione na modelu, jednak im więcej tych właściwości on posiada, tym bardziej jest - według Perkinsa - twórczy.

Poniżej przedstawiono model Perkinsa w uproszczeniu.

Wzruszenie    Celne znajdywanie

estetyczne    problemów

Umysłowa

ruchliwość

Obiektywność Zgoda na ryzyko

j 1. Twórcze myślenie jest w takim samym stopniu estetyczne, co praktyczne. Nie tylko twórczość artystyczna zawiera piękno, ale piękne mogą być także wzory matematyczne, opisy historyczne, teorie naukowe.

2.    Twórcze myślenie zawiera zdolność do celnego znajdowania problemów. Jednostki twórcze spędzają wiele czasu, rozmyślając o problemach, wypró-bowują różne podejścia do ich rozwiązania. Bardzo cenią dobrze postawione pytania, ponieważ mogą one doprowadzić do twórczych rozwiązań.

3.    Twórcze myślenie cechuje umysłowa ruchliwość. Pozwala ona na znajdowanie wciąż nowych perspektyw i ujęć danego problemu. Przykładem umysłowej ruchliwości może być zdolność do myślenia w terminach przeciwstawnych przy poszukiwaniu rozwiązań.

4.    Twórcze myślenie zawiera zgodę na ryzyko. Podejmowaniu ryzyka przez twórczą jednostkę towarzyszy akceptacja błędów i zdolność uczenia się na nich. Nie każde dzieło twórcze jednostki jest wybitne, jednak im więcej ona tworzy, tym większa jest szansa na coś wyjątkowego.

5.    Twórcze myślenie zawiera obiektywizm. Wbrew popularnym wyobrażeniom o subiektywizmie twórców, jednostki twórcze nie tylko same podchodzą krytycznie do swoich dzieł, ale poszukują krytyki z zewnątrz. Pragną dzielić się swoimi osiągnięciami z innymi, chcą zyskać uznanie.

6.    Twórcze myślenie oparte jest na wewnętrznej motywacji. Jednostki twórcze pragną tworzyć przede wszystkim dla samych siebie, a nie na polecenie czy dla zysku. Przeżywają one radość i satysfakcję z samego procesu tworzenia, trudności są dla nich wyzwaniem. Motywacja wewnątrzpochodna bardziej sprzyja twórczości niż pochodząca z zewnątrz.

. ——...........■■■■•.........■—......■................................-...........