lichtarski (86)

172    _4. PotcncjAj i dziłlmlnoiż goipodaicza przBdłłębiontwi    _

części zasobów wiedzy technicznej, która prowadzi do zwiększenia efektywności wykorzystania zasobów gospodarczych znajdujących się w dyspozycji określonego układu gospodarczego (przedsiębiorstwa) [9; 10; 12; 16].

Szczególne zaakcentowanie aspektu czynnościowego tego zjawisku (chodzi

0    wprowadzanie, urzeczywistnianie i dokonywanie określonych zmian) znajduje wyraz w powszechnie stosowanym określeniu — proces innowacyjny.

Z przytoczonych definicji zarówno postępu technicznego, jak i innowacji wynika, że są one zjawiskami powszechnymi — co nic pozostaje bez wpływu na sterowanie procesami innowacyjnymi, zapewnianie ich sprawnego przebiegu czy wreszcie skuteczność postępu technicznego. W licznych rozważaniach na temat relacji między postępem technicznym, innowacjami i badaniami przyjmuje się założenie, iż postęp techniczny jest funkcją rozwoju badań - sugerując zarazem, że im większe są na nie nakłady, tym większe tempo postępu technicznego

1    większa dynamika procesów innowacyjnych.

Równocześnie w wielu nowoczesnych dziedzinach produkcji istotnie nastąpiło zatarcie granicy pomiędzy automatycznymi niegdyś dziedzinami wytwarzania produktów i „wytwarzania” rozwiązań technicznych - prowadząc do zintegrowania i skrócenia cyklu: nauka-technika-produkcja, tj. danego cyklu rozwojowego. Zakłada się w nim, iż początkowym impulsem dla procesów innowacyjnych są badania, po których następują prace rozwojowe, różne fazy działalności produkcyjnej i wreszcie działania rynkowe.

Należy przy tym podkreślić, że ten powszechnie dotąd akceptowany, liniowy model innowacji stanowi raczej szczególny przypadek urzeczywistnianych w praktyce innowacji, a tym samym nie przesądza o dynamice procesów innowacyjnych. W stosunku do bardzo nielicznych innowacji ma bowiem miejsce uruchamianie badań (podstawowych czy stosowanych), większość z nich korzysta już z wiedzy zakumulowanej.

Biorąc pod uwagę kolejne kryteria, można w tym zróżnicowanym strumieniu innowacji — wyodrębnić:

•    zk wzaęni na mytomim oryginalności zmun

1.    Innowacje kreatywne (twórcze, oryginalne, pionierskie), które zostały po raz pierwszy zastosowane w danej gospodarce, odgrywają decydującą rolę w jej

rozwoju.

2.    Innowacje imitujące (odtwórcze, naśladowcze) polegają na odtwarzaniu oryginalnych zmian, które w danym czasie i miejscu przynoszą określone efekty.

•    ZK WZCLąDC NA nnUHM fnZ&JBSU OSOBOWEGO I INSTYTUCJONALNEGO

1. Innowacje sprzężone - zmiany są wynikiem wspólnego wysiłku określonej liczby osób i instytucji Stanowią podstawową formę działalności innowacyjnej wc współczesnej gospodarce.

2 Innowacje nie sprzężone - zmiany dokonywane są przez jednego twórcę w układzie względnie odosobnionym. Przejawiają się one w działalności racjonalizatorskiej. Przedsięwzięcia innowacyjne obecnie wymagają z reguły zasobu środków i wiedzy przekraczającej możliwości jednego człowieka.

•    ZC WZCLąDU NA MECHANIZM POBCD7ANU DO INNOWACJI

1.    Innowacje podażowe — są następstwem odkryć, wynalazków i pomysłów stymulowanych przez rozwój nauki i techniki. Działanie mechanizmu pobudzania innowacji podażowych polega głównie na tym, że uczeni — twórcy nowej techniki — dokonują odkryć i wynalazków pod wpływem dociekliwości badawczej i predyspozycji twórczych oraz indywidualnej potrzeby osiągnięć (samorealizacji).

2.    Innowacje popytowe - są stymulowane przez potrzeby ujawniające się na rynku lub poza nim (dotyczy to m in. takich obszarów, jak zdrowie, ochrona środowiska itp.) Droga do innowacji prowadzi wtedy do podjęcia odpowiednich badań, dokonania wynalazku bądź też wyszukania gotowego rozwiązania, którego wdrożenie (ewentualnie rozwinięcie) prowadzi do innowacji, na którą zgłoszono bądź dostrzeżono zapotrzebowanie.

•    Z FCNKTU WIDZENIA raZCDMItm.' INNOWACJI okaz ZWIĄZANYCH z nią kodzajOw efektów

1.    Innowacje produktowe — polegają na wytworzeniu nowego produktu lub doskonaleniu już wytwarzanych; dają możliwości podwyższania dochodów głównie dzięki uwzględnieniu w cenach tzw. rent nowości.

2.    Innowacje procesowe — dotyczą procesu wytwórczego i obejmują zmiany zarówno w zakresie sposobów wytwarzania (technologii), jak i środków pracy, tj. maszyn, urządzeń czy wyposażenia; prowadzą do obniżki kosztów, zmniejszenia okresów zaangażowania zasobów, zwiększenia bezpieczeństwa pracy itp.

Zasadnicza różnica między innowacjami w produkcie i w procesie sprowadza się do ich wrażliwości na czynniki rynkowe. Obok bowiem ryzyka technologicznego, związanego z opanowywaniem zmian w produkcji, w konkretnych warunkach techniczno-organizacyjnych dochodzi tu jeszcze ryzyko handlowe (rynkowe), związane z akceptacją danego produktu przez kupujących. Innowacje w produktach są także bardziej efektowne, widoczne na zewnątrz, chociaż narażają przez to przedsiębiorstwo realizujące takie innowacje na utratę pozycji lidera, gdyż aktywizują firmy konkurencyjne do wprowadzania podobnych rozwiązań technicznych. W praktyce mamy jednak do czynienia z wzajemnym sprzężeniem innowacji produktowych i technologicznych. Zmiany w produkcie przebiegają bowiem zwykle łącznie ze zmianami w technologu, a zmiany w produktach mogą okazać się często niemożliwe do zrealizowania bez odpowiednich zmian w metodach wytwarzania. Należy również podkreślić, że postęp ekonomiczny nie byłby możliwy bez stałego dopływu nowych wyrobów na rynek. Wiąże się to m.in. z tym, że nowe produkty będące narzędziami pracy ostatecznie decydują o możliwościach wzrostu jej wydajności. Żadne bowiem udoskonalenia w systemie zarządzania, żaden wzrost kwalifikacji siły roboczej ani też zmiana skali produkcji — nie umożliwiłyby przekroczenia ograniczonych możliwości technicznych koła wodnego jako źródła energii czy też szybkości dokonywania obliczeń za pomocą liczydeł.