medsadowa5

■ innymi aa mlelacu I możliwie bezpośrednio po sekcji zwłok. Te warunki spełniają wyląc/nie zakłady medycyny sądowej, w których zatrudnieni są specjaliści z zakresu medycyny sądowej i działają takie pracownie, jak: histologiczna, chemiczno-toksykologiczna, serohematologiczna i biologiczna (badanie śladów pochodzenia biologicznego). W tej sytuacji zrozumiałe jest, że większość sekcji sądowo-lekarskich wykonuje się w wymienionych zakładach.

Nie zawsze jednak—chociażby ze względu na znaczną odległość od najbliższej placówki sądowo-lekarskiej — możliwe jest zlecenie otwarcia zwłok specjalistycznemu zakładowi naukowemu. Brak lekarzy specjalistów medycyny sądowej powoduje, że nierzadko do czynności tej powoływani są lekarze nie mający większego doświadczenia. Tymczasem źle wykonana sekcja zwłok i niestarannie sporządzony protokół z tej czynności mogą prowadzić do zniszczenia dowodów lub — co gorsza — do przyjęcia błędnej wersji zdarzenia za prawdziwą. Prawidłowo wykonana sekcja jest w wielu przypadkach jedynym dowodem przestępstwa lub niewinności.

Obducent przed przystąpieniem do oględzin i otwarcia zwłok powinien zapoznać się z protokołem oględzin miejsca zdarzenia, a zwłaszcza z wynikiem oględzin zwłok dokonanych przez innego lekarza na miejscu ich znalezienia; ma również prawo żądać potrzebnych wyjaśnień i akt dotyczących danego przypadku. Oględziny zewnętrzne i wewnętrzne zwłok wykonuje lekarz osobiście, a wyniki dyktuje do protokołu sekcyjnego.

3.10.2. Tok postępowania

Zasady postępowania w czasie sądowo-lekarskiej sekcji zwłok, wraz ze szczegółową techniką sekcyjną i podstawami diagnostyki pośmiertnej, są zawarte w ogólnie dostępnym podręczniku E. Chróścielewskiego i S Raszeji „Sekcja zwłok — technika z uwzględnieniem metodyki sądowo-lekarskiej'i wskazówek diagnostycznych". Wyd. IV, PZWL, Warszawa 1990. Z uwagi na fakt, że sądowo-lekarską sekcję zwłok winien przeprowadzać specjalista medycyny sądowej lub lekarz posiadający co najmniej wiedzę i doświadczenie równe specjaliście z tego zakresu, niżej podane wiadomości, przeznaczone dla studentów medycyny, stanowią wyłącznie szkic postępowania lekarza biegłego, niezbędny do zrozumienia problematyki przedstawionej w innych rozdziałach tego podręcznika.

Oględziny zewnętrzne zwłok, dokonywane w prosektorium zakładu medycyny sądowej lub szpitala, stanowią integralną część sądowo-lekarskiej sekcji zwłok. Tok postępowania jest identyczny z tym, jaki obowiązuje podczas oględzin zwłok na miejscu ich znalezienia, ale warunki, w jakich przeprowadza się te oględziny, są znacznie dogodniejsze dla dokładnego zbadania i opisania tych szczegółów, które w łączności z obrazem uzyskanym po otwarciu zwłok są niezbędne dla wydania opinii o przyczynie i o czasie śmierci, a także o okolicznościach im towarzyszących.

Przed przystąpieniem do oględzin zewnętrznych konieczne jest ustalenie tożsamości zwłok na podstawie porównania treści postanowienia prokuratora lub skierowania policyjnego z oznaczeniami znajdującymi się na zwłokach oraz z wyglądem zwłok (płeć, wiek itp.). Jeżeli zwłoki są odziane, lekarz winien być przy ich rozbieraniu, dokonując dokładnego opisu ich stanu w tych przypadkach, w których ma to istotne znaczenie (wypadek komunikacyjny, postrzał, upadek jŁ_wysQkPści_T zwłoki osoby nie znanej). Na odzieży też można niekiedy znaleźć włosy podejrzanego, śladyTtFwFTnasienia, charakterystyczne zabrudzenia, resztki substancji chemicznych (trucizna).

Po całkowitym obnażeniu zwłok biegły odnotowuje dane identyfikacyjne (płeć, (nulowa ciała, długość i masa ciała, typ owłosienia, wygląd spojówek i źrenic, /.a wartość naturalnych otworów ciała, obecność blizn i tatuaży), a także znamiona śmierci, a następnie opisuje obrażenia ciała. W przypadku otarć naskórka i sińców uwzględnia się umiejscowienie według stałych punktów lub linii anatomicznych, 11 izmiary (w mm), kształt (linijny, okrągły, owalny, wrzecionowaty, osełkowaty itp.) i I larwę, a także stwierdzoną w wyniku nacięcia obecność lub brak podbiegnięć k i wawych w tkankach głębiej położonych pod otarciem naskórka. Czynność ta jest niezwykle istotna, może bowiem ułatwić udzielenie odpowiedzi na pytania, czy obrażenie powstało za życia.

Opisując rany, oprócz wymienionych cech, ocenia się charakter brzegów (gładkie, strzępiaste, otarte, zmiażdżone), wygląd dna (obecność mostków łączno-ikunkowych, ciał obcych), głębokość rany. Zwraca się przy tym uwagę na m/.mieszczenie i kierunek ewentualnych smug zeschniętej kiwi wypływającej uprzednio z rany. Ważne jest, by sporządzić rysunek obrażeń na schematach, które dołącza się później do protokołu sekcji zwłok. Dokładne zmierzenie i umiejs-rowienie poszczególnych obrażeń, w stosunku do płaszczyzny podeszwowej stóp, odgrywa czasem istotną rolę przy odtwarzaniu kierunku, z jakiego zadziałał uraz.

W razie potrzeby, jużjw czasie oględzin, zewnętrznych, pobiera się do badań laboratoTyjnych et^hlualną zawartość naturalnych otworów ciała (nasienie lub

■    ulchody 'porodowe w pochwie, krew lub ciała obce w otworach nosowych, jamie miLnej inh nrlhyrie). Obecność krwi w małżowinie usznej nie zawsze dowodzi li rwotoku towarzyszącego pęknięciu podstawy czaszki, czasem jest pochodzenia zewnętrznego, jeśli np. wypłynęła z otworów nosowych. Szczególną uwagę zwraca się na obrażenia w obrębie owłosionej części głowy, podbiegnięcia wokół oczodołu (aliice okularowe) i wybroczyny w spojówkach, wszelkie ślady na szyi, a następnie im odbiegającą od normy ruchomość kończyn, kręgosłupa szyjnego lub miednicy (/łamania). W obrębie rąk poszukuje się m.in. śladów samoobrony i znamion prądu, u na skórze przedramion ewentualnych śladów nakłuć (iniekcji). Dokonuje się również pomiarów długości ciała (od szczytu czaszki do guza piętowego) oraz w miarę możliwości wagi ciała. Pomieszczenie sekcyjne musi być dobrze przewietrzane (palenie niedozwolone), co umożliwia obducentowi właściwą ocenę woni, związanej z konkretną substancją toksyczną.

Oględziny wewnętrzne (otwarcie zwłok) obejmują zawsze zbadanie wszystkich I r/CCtr janrciała (jaffra lizaszkowa,klatka piersiowa i jama brzuszna) i narządów w nich zawartych.    ---------

Technika sekcji zwłok (technika cięć powłok miękkich, przepiłowywania kości i /.tiszki i przecięcia żeber, wydobywania narządów wewnętrznych i dokonywania Ich przekrojów, otwierania naturalnych zbiorników płynów ustrojowych) w ogólnych swych zasadach nie odbiega od techniki stosowanej przez anatomopatologów. Niezbędne jest również zważenie poszczególnych narządów i wykonanie ich pomiarów, zwłaszcza serca, wątroby, śledziony i nerek. Mierzy się również objętość tinści płynnych zawartych w żołądku, pęcherzu moczowym, ewentualnie także w Jamach ciała. Konieczność wyjaśnienia wielu kryminalistycznych zagadnień, /wiązanych ze zgonem denata, wymaga od obducenta zastosowania wielu od-

■    liyleń od rutynowej techniki sekcyjnej. Są one szczegółowo omówione w cytowanym wyżej podręczniku „Sekcja zwłok”. Najważniejsze z nich podajemy w skrócie w jednym z następnych podrozdziałów.