metodyka0004

METODA STRATYGRAFICZNA W DATOWANIU ARCHITEKTURY MUROWANEJ 237

prowadzi do niemożliwości prawidłowego datowania przedmiotu badań. Zawartość warstwy budowlanej nie zawsze pozwala na uściślenie, w ramach chronologii względnej, czasu powstania obiektu, ale zawsze umożliwia datowanie, które w konfrontacji ze źródłami pisanymi, analizą architektoniczną i stylową, pozwoli prawidłowo odczytać czas założenia fundamentów.

CERTAINS ASPECTS DE L'EMPLOJ DE LA METHODE STRAT1GRAJPHIQUE POUR LA DATATION DE L’AR CK1TECTURE EN MAęONNERIE DU HAUT MOYEN AGE

Pour 1'etude des objets d’architecture par les methodes archeologiąues 1’iden-tification exacte du systeme stratigraphiąue et, plus exactement, des couches liees a des phases particulieres de l’objet (couche de chantier par exemple) est d’une importance essentielle. Pour pouuoir idfintifier correctement la couche de chantier qui indiąue la chronologie de Fobjet il faut cependant connaitre les techniąues de construction principales et, surtout, la techniąue de la misę en place des fondations.

Lhnterpretation correcte des couches de ciyilisation permet d’isołer du systćme stratigraphiąue des couches de colonisation formees avant la construction de l’objet et des couches uiterieures. A la charniere de ces deux sous-systemes se forment d’interessantes structures liees a la construction des fondations et l’analyse de celles-la est indispensable pour 1’etablissement de la chronologie de l’objet.

La couche de jchantier se compose du mortier pour la maęonnerie mólange a des fragments des materiaux de construction. La puissance de cette couche est la plus grandę pres de l’objet et elle diminue proportio-nnellement a la distance de celui-ci qui augmente. La maniere dont cette couche se dópose depend de la techniąue de construction employće.

On peut distinguer deux catógories de la couche de chantier: la premiere resulte de la construction des fondations, 1’autre se formę quand on bótit les parties superieures. Les deux catćgories sont tres lisibles pres des fondations elevees dans les excavations larges (fig. 2 a-d), mais il est difficile de les distinguer quand les excavations etaient etroites (fig. 1). II y a des objets ou l’on employait la techniąue mixte pour la construction des fondations, c’est-h-dire dans les excavations aussi bien larges qu’etroites (fig. 4, 5). Une techniąue diffćrente c'est la construction des fondations par etapes; les traces .des tra,v(aux de con>-struction se dćposent alors sur plusieurs niveaux (fig. 6). On connait egalement une autre techniąue qui consistait a remplir la fouille par un mur portant revetu.

L’un des problemes essentiels lors des recherches archeologiąues-architecturales c^!est 1’śtablissement de la chronologie des phases successives de l'exploitation des objects. La correlation du contenu des couches de civilisation avec une analyse detaillee de la structure des murs que Fon decouvre peut etre utile dans l’ana-lyse de cette ąuestion. Le contenu de la couche de chantier ne nous permet pas toujours de preciser le temps de la ponstruction de 1’objet, il nous permet pourtant toujours une datation, laąuelle, confrontće aux sources ecrites, a 1’analyse de Farehitecture et du style, rend possible un etablissement correct du moment ou les fondations avaient etć mises en place.

Traduit par Renata Pray\owska-V/oydtowa

to darni archeologicznymi, szczególnie w przypadku okresu wczesnośredniowiecznego, kiedy pomocna może być dopiero korelacja zawartości kulturowej warstw ze szczegółową analizą struktury odkrywanych murów. Wszystkie przebudowy orai zniszczenia, jakim podlegał obiekt, powinny znaleźć odbicie w układzie stratygraficznym w postaci tzw. „warstw zamkniętych” o jednorodnym chronologicznie materiale zabytkowym^1S. Materiał ten może stanowić podstawy dla datowania zmian w strukturze obiektu na przestrzeni wieków.

w^v / ■/ y			•f * s i
5
4
3-	ST ~r
	r	T r
	T T
2	r	T 7
	T	T T
1	r	r t
	T	T T
		" T
	r t 7
	T	T
	T	T T

Ryc. 7. Fundament wykonany techniką polegającą na częściowym wypełnieniu rowu fundamentowego przez licowany mur nośny

Fig. 7. Fondations exócutees par le rem-plissage partiel de la fouille par le mur portant revćtu

[istotnym elementem w rozważaniach nad warstwą budowlaną oraz innymi jednostkami stratygraficznymi wyznaczającymi kolejne fazy obiektu jest_jch .stan zachowania w układzie stratygraficznym. Ze zjawiskiem powstania każdej warstwy kulturowej łączą się dwa etapy: etap formowania się jednostki stratygraficznej i etap zalegania. W trakcie tego ostatniego pierwotna postać ulega przeobrażeniom, głównie pod wpływem działania czynników naturalnych powodujących zmiany fizyczne i chemiczne¹⁸. Obok tych negatywnych czynników oddziaływujących na stan zachowania warstwy kulturowej, mamy do czynienia z ingerencją budowniczych obiektu oraz z późniejszą aktywnością grup ludzkich, co może doprowadzić nawet do całkowitego zniszczenia interesującej nas warstwy. Wartość poznawcza badanej warstwy jako źródła archeologicznego zależy od prawidłowego określenia cech będących rezultatem zakłóceń jej stanu pierwotnego²⁰. Ta informacja, jakże istotna dla sekwencji stratygraficznych spotykanych przy obiektach architektonicznych, w przypadku złego odczytania prowadzi do. powstania niewłaściwego obrazu relacji zachodzących w układzie. Błędne odczytanie wkopów fundamentowych przecinających wcześniejsze warstwy i interpretowanie ich jako współczesnych z tymi warstwami może spowodować w konsekwencji nieprawidłowe datowanie obiektu.

Na koniec warto przypomnieć to, co jest przecież truizmem w archeologii, że warstwy zalegające pod warstwą budowlaną są zjawiskiem wcześniejszym i zupełnie nie związanym czasowo z obiektem. Jednak prawidłowość ta, mimo swojej oczywistości, zostaje niekiedy niedostrzeżona. Tan podstawowy błąd metodyczny wynikać może z błędnej interpretacji warstwy budowlanej, co w konsekwencji

¹¹ St. Kozieł, M. Fraś, Stratygrafia kulturowa w rejonie przedromańsklego kotciola B na Wawelu, „Prace Komisji Archeologicznej'', onr 17. Kraków 1979, s. 10.

*' R. Jakimowicz, Ochrona zabytków przedhistorycznych, „Wiad. Archeol.", t. X, 1929, c. 4—7; P. Urbańczyk, op. clt., s. 187; G. Maetzke, T. Rysleiwska, S. Tabaczyński, P. Urbańczyk, Problemy analizy opisowej na badaniach wielowarstwowych obiektów archeologicznych, „Archeologia Polski”, t. XXIII, 1978, zesz. 1, s. 23.

^!l P. Urbańczyk, op. cii., s. 187.

4