mity023

48 Białobóg, Belbog

wydaje się uczoną konstrukcją pozbawioną oparcia w faktach historycznych", to według H. Łowmiańskiego „jako pierwotne gniazdo Chorwatów trzeba uznać obszar nadwiślański", „późniejsze plemiona Wiślan i Lędzian były odłamami plemienia Chorwatów". Inne odłamy mieszkały w północnych Czechach (Libice), nad górnym Dniestrem i być może na pograniczu sasko-turyngijskim.

Od Białej (Wielkiej) Chorwacji „Północnej" należy odróżnić Białą Chorwację z latopisu Popa Duklanina (jej dotyczą wzmianki przy niektórych legendarnych czy półlegendarnych władcach południo-wosłowiańskich). W ujęciu tego kronikarza południowosłowiańska Chorwacja dzieliła się na dwie części: Chorwację Białą lub Dolną, obejmującą obszary od Winidolu w pobliżu Istrii po kotlinę Duvno w południowo-zachodniej części obecnej Bośni-Hercegowiny, oraz Chorwację Czerwoną lub Górską od Duvna po Drać (Drrachium), czyli obecnie Durresi w Albanii. - G. Labuda, SSS1255-256; W. Kowalenko, tamże 254-255; H. Łowmiański, PP13,1963,114-200.

Białobóg, Belbog - rzekome bóstwo Słowian połabskich. Jego istnienia domniemywano, poczynając od XVII-XVIII w., poprzez analogię do —> Czarnoboga, wymienionego przez Helmolda (1,52), początkowo bez związku z Łużycami. Góra Bieleboh (494 m) na Górnych Łużycach (dawniej i w okresie nazistowskim Hohe Wald, Huhwald) nazwę tę (początkowo w formie Pilobogg) po raz pierwszy otrzymała na początku XIX w., bez wątpienia w ścisłym związku z karierą pobliskiego i wyższego szczytu Czorneboh. Doszukiwano się potwierdzenia istnienia bóstwa Białoboga w nazwach miejscowości Belbuck pow. Greifswald i Białoboki (1208 Belbuc, Belbuch, 1217 Belbog) koło Trzebiatowa, gdzie w II poł. XII w. założono klasztor premonstraten-sów, co jednak nie jest pewne (mimo że w odniesieniu do Białoboków późne co prawda Roczniki premonstrateńskie twierdziły, że nazwa ta wywodzi się od imienia „Belboga, bożka (idola) Pomorzan, co oznacza boga białego i dobrego"), jako że bardziej prawdopodobne są inne etymologie (choćby od „buka" lub „boku").

bies - zob. czart.

Bladin - legendarny władca południowosłowiański. Według Popa Duklanina (c. 5) był synem i następcą —>Silimira. Podobnie jak ojciec „utrzymywał w pokoju królestwo swych przodków". Za jego panowania przybyli zza Wołgi Bułgarzy z Krisem na czele. Opanowali oni najpierw prowincję Sylloduksję (Scytia i Mezja?), Macedonię, a następnie „całą prowincję łacińską zwaną wówczas Romania, obecnie zaś zwącą się Maurowlachia, to jest Nigri Latini". Podobnie jak cesarz Konstantynopola, który nie mógł pokonać Bułgarów zbrojnie, także Bladin zawarł z nimi pokój. „Oba narody, to jest Goci, będący Słowianami, i Bułgarzy, z racji że mieli wspólny język i dlatego iż byli poganami, zaczęli się wzajemnie miłować". Po śmierci Bladina tron objął jego syn —»Ratomir, wróg chrześcijan.

Bogdał, Bogdal - legendarny syn —> Lestka HI. Kronikarz wielkopolski (I, 4) wymienia go na trzynastym miejscu listy dwudziestu synów —> Lestka El z nieprawego łoża (zob. Bolesław). Źródło to nie określiło kraju nadanego Bogdałowi przez ojca, natomiast Długosz (s. 208) twierdzi, że otrzymał on, wraz z —> Bolesławem i Barwinem (zob. Barnim) Dolne Pomorze.

boginki - zob. rodzanice.

Bohemus - zob. Czech.

Boj an - „wieszczy" gęślarz i poeta książąt ruskich. Znany wyłącznie ze Słowa o wyprawie Igora (koniec XE w.), w którym poświęcono mu dziesiątą część tekstu, ale równocześnie przeciwstawiono „swoją" poezję Bojanowi „starowiecznemu". Był on także drużynnikiem książęcym. Życie Bojana najczęściej datuje się na koniec XI i początek Xn w. W nie zachowanych pieśniach (panuje przekonanie, że nie wywarły one niemal żadnego wpływu na ruskie byliny) opiewał czyny i sławę Jarosława Mądrego (zm. 1054), Mścisława Tmutorakańskiego (zm. 1036), Romana Światosławowicza (zm. 1079), Wsiesława Bria-nisławowicza z Potocka (zm. 1101) i Olega Światosławowicza (zm. 1115). We wzmiance autora Słowa (w. 10 nn.) o przemianach Bojana: „Gdy komu pieśń zamierzył śpiewać, I Myślą [lub: łasicą - J. S.] rozpływał się po drzewie, I Po ziemi ganiał wilkiem szarym, I Szybował orłem siwym w niebie; I Bo on (od niegoż wieść ta właśnie), I Kiedy wspominał dawne waśnie, I Sokołów - mówi - dziesięcioro I