img046 (48)

wpływającego negatywnie na naukę³. Wydaje się, iż problemy te związane są przede wszystkim z samą nauką, lecz zdarzają się też inne, na przykład socjalne, zdrowotne czy emocjonalne.

„Akademickie" kłopoty, o których się wspomina, mogą na przykład dotyczyć zbyt dużej ilości materiału do opanowania, trudności w zorganizowaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, złych nawyków wyniesionych ze szkoły lub niewystarczającej dyscypliny wewnętrznej⁴.

Zwykłe reakcje stresowe mające związek z nauką mogą objawiać się w formie kłopotów z żołądkiem, ogryzania paznokci, palenia papierosów, bólu głowy, innych dolegliwości fizycznych, trudności z koncentracją, ogólnego zmęczenia oraz odczuwania wewnętrznego napięcia⁵.

Poprzez zapoznanie się z różnymi metodami opanowywania stresu, można nauczyć się skutecznie mu zapobiegać oraz przeciwdziałać⁶. Zarówno umysłowy, jak i fizyczny trening może być na przykład sposobem łago-dzenia napięć i redukowania lęków . W następnym rozdziale przedstawię kilka sposobów treningu umysłowego przydatnych w kontrolowaniu stresu związanego z nauką.

Mimo iż wiemy, że wielu uczących się — tak podczas studiów, jak i potem, w życiu zawodowym — zmuszonych jest stawiać czoło silnie stresogennym sytuacjom, istnieje stosunkowo mało programów studenckich zajmujących się tym problemem. Dlatego też kursy treningu umysłowego, jak również te, które uczą opanowywania stresu, powinny być powszechne we wszelkiego rodzaju szkołach wyższych. Powinny one zawierać informacje o samym zjawisku stresu jako takim, o wyzwalaniu reakcji stresowych, ich identyfikowaniu oraz kontrolowaniu. Przede wszystkim zaś potrzebne jest uczenie praktycznych metod panowania nad stresem oraz skutecznych sposobów mających na celu zapobieganie mu.

Wielu sytuacji stresowych można uniknąć lub przynajmniej je załagodzić poprzez odpowiednie planowanie nauki oraz udoskonalenie technik uczenia się. Piszą o tym na przykład studenci:

„Starałem się zawsze zabierać do nauki bez najmniejszego zwlekania. Wiem sam po sobie, że z początku może to wywoływać ogromny stres. Ale wiem też, że po jakimś czasie musi on w końcu odpuścić. Tak więc, jeśli ( hcesz uniknąć zbyt dużego stresu, nie zwlekaj z rozpoczynaniem nauki".

Jest też ważne, żeby wyznaczać sobie małe, etapowe cele do osiągnięcia i koncentrować się na najbliższym, jeśli się zacznie myśleć za dużo o tym, co trzeba jeszcze będzie zrobić podczas semestru, roku czy nawet reszty studiów, nietrudno wywołać stres.

Różne typy reakcji stresowych

Istnieje rozróżnienie pomiędzy stresem pozytywnym

o

i negatywnym . O jego odmianie pozytywnej mówi się często w przypadku interesującego i mającego podłoże /,ibawy wysiłku, który nie wywołuje szkodliwej, stresowej reakcji organizmu. Natomiast negatywny, niebezpieczny stres wynika często z niepokoju związanego

93