53344 LastScan 30jpg

W rozwodzącym się małżeństwie silnemu stresowi poddane są przede wszystkim dzieci. Konsekwencje rozpadu rodziny dla dalszego rozwoju dzieci zależą od wieku, w którym to traumatyczne przeżycie staje się ich udziałem. Najczęściej jednak tracą poczucie bezpieczeństwa i rozluźniają się ich więzi z ukochaną osobą. Okazuje się, że dla dziecka odejście rodzica w wyniku rozwodu stanowi zdarzenie bardziej stresogenne niż śmierć rodzica. Dzieci czują się gorsze w porównaniu z rówieśnikami posiadającymi pełną rodzinę, nieraz obarczane zostają obowiązkiem opieki nad młodszym rodzeństwem. Nierzadko też pozostawiony rodzic dzieli się swoimi cierpieniami z dzieckiem, które z racji właściwej swojemu wiekowi niedojrzałości psychicznej, nie jest w stanie tych cierpień udźwignąć.

Doświadczenia dzieci z rozbitych rodzin często wywierają negatywny wpływ na ich dorosłe życie, mogą utrudniać np. identyfikację z własną płcią albo stanowić przyczynę trudności w nawiązywaniu kontaktów z osobami płci przeciwnej.

Większość rozwiedzionych osób zawiera powtórne małżeństwo. Badania prowadzone w Pensylwanii (Furstenberg, 1982) wskazują na to, że osoby rozwiedzione przejawiają inne postawy i oczekiwania wobec drugiego małżeństwa. W nowym związku np. ważna jest dla nich stabilizacja i wzajemny szacunek, podczas gdy wcześniej kładły one nacisk na własne ambicje, prezentację siebie czy rozwój zawodowy.

6.4.2. Podjęcie pracy zawodowej

Aktywność człowieka dorosłego koncentruje się wokół pracy. Osiągnięcie 16. r.ż. uprawnia do podjęcia pracy zawodowej. Zwykle jednak jej rozpoczęcie poprzedza długi okres przygotowania do zawodu czy zdobywania wykształcenia.

Dorosłość utożsamiana jest przez niektórych badaczy z podjęciem pracy zawodowej. Świadczy to bowiem o samodzielności jednostki i daje szansę uzyskania niezależności ekonomicznej, a także wymaga odpowiedzialnej postawy wobec obowiązków i działań wynikających z przyjętej roli zawodowej. Podjęcie aktywności zawodowej wiąże się też z poszerzeniem kręgów życia społecznego, wyjściem poza środowisko rodzinne czy najbliższych przyjaciół. Praca zawodowa podejmowana jest nie tylko ze względu na to, że stanowi źródło utrzymania, ale także dostarcza osobistej satysfakcji i sprzyja rozwojowi nowych interakcji społecznych.

Dorośli, w poszczególnych okresach życia, ujawniają różne postawy wobec pracy (Krausz, 1982). Młodzi dorośli zainteresowani są rozwojem kariery zawodowej, podczas gdy w okresie średniej dorosłości ważna jest stabilizacja zawodowa, poczucie pewności odnośnie do posiadania pracy. Trend ten znajduje odbicie w częstej zmianie pracy przez ludzi młodych, a znacznie rzadszej przez osoby w średnim wieku.

Obecnie obserwuje się zjawisko skrócenia się fazy aktywności produkcyjnej. Jest to spowodowane głównie wymaganiami specjalizacji zawodowej, wydłużającej okres uczenia się (studiowania). Z drugiej strony dąży się obecnie do wcześniejszego wysyłania pracowników na emeryturę. Z uwagi na specyfikę różnych rodzajów jów działalności zawodowej, trudno w sposób jednoznaczny wyróżnić etapy rozwoju zawodowego, tym bardziej, że rozwój człowieka dorosłego charakteryzuje się indywidualnym charakterem drogi rozwojowej. Niemniej jednak w rozwoju zawodowym człowieka zaobserwować można pewne prawidłowości. D. E. Super (1953, 1980) biorąc po uwagę stopień zaangażowania w aktywność zawodową wyróżnia następujące stadia rozwoju zawodowego:

1)    stadium eksploracji - gdy jednostka przymierza się do różnych ról zawodowych;

2)    stadium stabilizacji - gdy po dokonaniu wyboru, znajduje trwałe miejsce i pole działania zawodowego. Można tutaj zaobserwować proces adaptacji do warunków pracy, a następnie wzmożoną aktywność zawodową. Zmiany techniczne, oraz społeczno-ekonomiczne obserwowane we współczesnym świecie modyfikują nieraz przebieg aktywności zawodowej w tym stadium, często bowiem po osiągnięciu pewnego stopnia stabilizacji zawodowej dorosły zmuszany jest do zmiany rodzaju pracy;

3)    stadium zachowania status ąuo - odznacza się dążeniem do utrzymania uzyskanej pozycji zawodowej;

4)    stadium schyłkowe - w którym następuje wycofywanie się z aktywności zawodowej i angażowanie w inne formy aktywności.

W miarę osiągania stabilizacji zawodowej, rozpoczynającej się w okresie wczesnej dorosłości, jednostka pozostająca wcześniej pod wpływem wzorców pochodzących od mistrzów i osób dla niej znaczących, coraz częściej zdolna jest do podejmowania samodzielnych decyzji i dalszego kierowania własnym rozwojem zawodowym. Szczyt kariery zawodowej przypada na różne lata w zależności od wykonywanego zawodu. Najogólniej można stwierdzić, że wcześniej występuje u pracowników fizycznych niż umysłowych, a najpóźniej u tych, których praca wymaga wysokich kwalifikacji.

6.4.3. Specyfika rozwoju społecznego kobiet i mężczyzn

Z racji różnic fizjologicznych oraz pełnienia w tym okresie życia odrębnych ról społecznych rozwój kobiety i mężczyzny, przebiega odmiennie. Od dorosłego mężczyzny tradycyjnie oczekuje się założenia rodziny, dbania o nią i zapewnienia jej odpowiedniego poziomu egzystencji. Stąd też aktywność młodego mężczyzny skierowana jest na znalezienie właściwej pracy. Jednak zdobycie środków do życia nie jest jego jedynym motywem podejmowania pracy zawodowej. Aktywność zawodowa stanowi dla mężczyzny główne źródło samorealizacji, jest jednym z podstawowych celów jego życia. Okres pracy zawodowej jest dłuższy w przypadku mężczyzn niż kobiet, bowiem zwykle nie mają oni przerw związanych z opieką nad dziećmi oraz

0    5 lat później przechodzą na emeryturę. Obecnie coraz częściej spotykany jest model rodziny, w którym zarówno kobieta jak i mężczyzna angażują się w życie rodzinne, oraz w opiekę i wychowanie dzieci. Jednak aktywność rodzinna nie ma decydującego wpływu na karierę zawodową mężczyzny, którego zainteresowania zawodowe

1    aktywność społeczna rozwijają się niezależnie od zmian zachodzących w rodzinie.