nr1 (7)

Jarosław Bąbka

Obserwacje, jak i przegląd literatury, pozwalają stwierdzić, że wiele dziedzin życia przesiąkniętych jest ideą rywalizacji i konkurencji. Wpływają na to zarówno czynniki cywilizacyjne, jak i kulturowe współczesnego świata. „Neurotyczna osobowość naszych czasów” -tak określa to niepokojące zjawisko Karen Horney (1999).

Gwałtownie zmieniający się świat powoduje, że trudno jest przewidzieć rzeczywistość, w której będą funkcjonowały dzieci, z którymi aktualnie pracujemy. To, co łączy prognostyków społecznych na temat przyszłości, to wizja świata, w którym ludzie „skazani” będą na współpracę (Naisbitt, 1997). Problem ten można rozpatrywać w kontekście współdziałania w rodzinie, odnajdywania się pracownika w modelu sieciowym organizacji zakładu pracy, w którym coraz większą rolę odgrywa działanie w zespole, jak i angażowania się w rozwiązywanie globalnych problemów ludzkości, np. związanych z pokojem, ochroną środowiska czy walką z dyskryminacją.

i

i

<

I

Konkurujące ze sobą wartości rywalizacji i współdziałania dostrzega się również w szkolnictwie. Można zatem postawić pytanie, na ile we współczesnej edukacji jest miejsce na uczenie dzieci współpracy?    I

W kontekście tak ukierunkowanych roz- I

.✓    i

I

ważań, trudno nie zgodzić się z tezą Olafa Axela-Burowa (1992), który uważa, że w każdym człowieku tkwią nie wykorzystane siły związane z współdziałaniem z innymi ludźmi, j Istotne jest, aby te siły na wczesnych etapach \ życia człowieka uwolnić i ukierunkować na j rozwój szeroko rozumianych kompetencji, związanych ze współpracą z innymi. Taki po- j giąd nie oznacza konieczności tłumienia za- i chowań indywidualistycznych i rywałizacyj-nych, które wpisane są w naturę człowieka. Bardziej zasadne jest umożliwienie wychowankom zdobycia doświadczeń sprzyjających kształtowaniu się zachowań kooperacyjnych. Zdaniem Janusza Grzelaka (2000), zachowania indywidualistyczne wiążą się z uzyskaniem przez jednostkę własnych korzyści, zaś zacho-