obraz6

Kręgi kult. stykają się ze sobą, dochodzi do akulturacji, do zapożyczeń kulturowych, mieszania się elementów kultury.

Graebner stworzył wiec metodę kulturowohistoryczną do badania tych wzajemnych wpływów. Posługiwał się tzw, chronometrem etnologicznym, dzięki któremu można było (wg G.) dotrzeć do najstarszej kultury - mieszane i stykowe formy kultury są młodsze od czystych kręgów; przebijający się krąg w miejscu przebijania jest młodszy. Metodą tą nie można było określić czasu powstania ani okresu trwania danej kultury (tylko stosunki młodsze - starsze). W metodzie Graebnera ważne było posługiwanie się „kryterium formy” (Schmidt nazywał to „kryterium jakości”) - czyli badanie podobieństw cech drugorzędnych (np, ornamentacji), nie wynikających bezpośrednio z użytkowania danego przedmiotu.

Schmidt, jako główny i chyba najwybitniejszy przedstawiciel szkoły kulturowohistorycznej posługiwał się właśnie metodą kulturowohist. Graebnera w swojej pracy naukowej. (+ metoda dedukcyjna, ahistoryzm, badania synchroniczne).

Do powstania słynnych teorii Schmidta o pramonoteizmie (monoteizmie prakultury, pierwotnym monoteizmie) i praobjawieniu, przyczyniły się odkrycia misjonarza z pd. - wseh. Australii, A. W. Howitta, który natknął się na zaskakujące zjawisko religijne wśród prymitywnych ludów zbieraczo -łowieckich - kult bardzo abstrakcyjnie i nadrzędnie traktowanego bóstwa, Najwyższej Istoty. Idee Howitta przechwycił Andrew Lang, który w swym dziele „The Making of Religion” („Religia w trakcie powstawania) uznał wiarygodność i przełomowość relacji Howitta.

Poruszony tymi doniesieniami Schmidt opracował swoją teorię istnienia pramonoteizmu, wiary w Najwyższe Bóstwo już u zarania dziejów ludzkości. Jego zdaniem najstarsza ludzkość świata wierzyła w Najwyższą Istotę dzięki tzw. praobjawieniu - bóg sam bezpośrednio objawił się ludziom , żył z nimi, był im bliski, ale ludzkość poprzez swoje nieposłuszeństwo, moralną degenerację, utraciło ten bliski kontakt z Bogiem i pierwotny, szlachetny monoteizm zaczął się degenerować w kierunku magii, zaklęć, wielobóstwa i plątaniny mitologicznej.

Schmidt uszeregował chronologicznie kręgi kulturowe: najpierw była owa prakultura, której objawił się Bóg, kolejne szczeble to:

1 Tpraszczebel” - kręgi 1-4

2.    prymarny szczebel - kręgi 5-7

3.    sekundarny szczebel - kręgi 8-9

4.    tercjalny szczebel - krąg 10, wieikokulturowy

Schmidt uważał że do narodzin Mesjasza trwał okres degeneracji kultury, religii ludzkości, natomiast od momentu narodzin Jezusa rozpoczął się rozwój, którego najdoskonalszym zwieńczeniem jest chrześcijaństwo, katolicyzm;).

Ludy u których misjonarze odkryli wiarę w Istotę Najwyższą: są to Anadamani z Wysp Andamańskich koło wybrzeży birmańskich, Bambuti w Kongo, Botokudowie w południowo-wschodniej Brazylii, Juki w północnej Kaliforni, Jamana w Patagonii, Tunguzi, Galla w Abisynii, Ałtajturcy, Pawnisi, Papuasi, Bainingowie, Konjak Naga z Assamu, nadto wiele plemion australijskich.

Już przed działalnością misyjną ludy te znały pojęcie Najwyższej Istoty.

Cechy Istoty Najwyższej: wszechmoc, wszechobecność, wszechdobro, ustanowienie porządku moralnego, stworzenie świata i człowieka; często określana jest jako „Ojciec”, „Niebo”, „Nasz Ojciec”, „Ojciec życia”, „Pan świata”, Dobry Stary, Mądry w górze, Stary człowiek, Moc mocy, Burza itd.

Pojęcie Najwyższej Istoty u najstarszych ludów pierwotnych jest zróżnicowane, a jej znaczenie słabnie, co spowodowane jest wpływami kultur młodszych i powstaniem postaci i bóstw podporządkowanych. Takie ludy jak Kurnajowie w Płd.-Wsch. Australii, Pigmeje Bakango-Bafwaguda i Aka nad rzeką Ituri, Jamanowie i Halakwulupowie oprócz Istoty Najwyższej nie uznają prawie żadnego innego bóstwa. Ale u niektórych ludów dostrzegamy w ujęciu Istoty Najwyższej wyraźne tendencje antropomorfiezne, zlanie jej z prarodzieem lub innymi istotami wyższymi i brak zainteresowania sprawami ludzkimi.

Trzy kryteria monoteizmu wg Schmidta:

1.    istoty wyższe są stworzone przez Istotę Najwyższą, a ich siły i zdolności pochodzą od niej

2.    istoty wyższe otrzymują od Istoty Najwyższej uprawnienia i funkcje, których sprawowanie jest kontrolowane i ostatecznie zależne od niej