obraz3 (28)

Szaman podejmuje takie podróże ekstatyczne: 1° dla spotkania twarzą .• w twarz Boga Nieba i przedstawienia mu ofiary ze strony wspólnoty; 2° dla odszukania duszy chorego, która - jak się przypuszcza - zabłądziła daleko ; od swego ciała lub porwana została przez demony; 3° dla odprowadzenia t duszy zmarłego do nowego przybytku; 4° wreszcie, dla wzbogacenia swej i wiedzy przez obcowanie z Istotami wyższymi⁵⁴.

Ale opuszczenie ciała przez duszę w czasie ekstazy jest równoznaczne z czasową śmiercią. Szaman jest więc człowiekiem, który potrafi „umierać” i „zmartwychwstawać” znaczną ilość razy. Rozumiemy przeto znaczenie licznych prób i pouczeń, niezbędnych w każdej inicjacji szamańskiej. Przez swe wtajemniczenie szaman uczy się nie tylko techniki „śmierci” i „zmartwychwstania”, ale także tego, co musi zrobić, gdy jego dusza opuszcza ciało, a przede wszystkim, jak zorientować się w nieznanych krainach, do których dociera w trakcie ekstazy. Uczy się eksplorować nowe plany egzystencjalne odkryte dzięki swym doświadczeniom ekstatycznym. Zna drogę prowadzącą do Środka Świata, dziurę w sklepieniu niebiańskim, przez którą może ulecieć do najwyższego Nieba, lub wylot Ziemi, którędy może zejść do Piekieł. Uprzedzony zostaje o przeszkodach, które napotka w swych podróżach, i potrafi je pokonywać. Krótko mówiąc, jest informowany o itinerariach prowadzących zarówno do Nieba, jak i do Piekieł. Tego wszystkiego nauczył się w trakcie treningu inicjacyjnego w samotności lub pod kierunkiem mistrzów-szamanów.

Dzięki zdolności bezkarnego opuszczania ciała szaman może do woli zachowywać się jak duch: lata w przestworzach, staje się niewidzialny, widzi na znaczne odległości, wchodzi do Nieba lub schodzi do Piekieł, spostrzega dusze i potrafi je schwytać, nie podlega spaleniu itp. Pokaz pewnych | wyczynów fakirycznych w trakcie seansów, a zwłaszcza „fire-tricks”, ma na I celu przekonanie widowni, że szaman przyswoił sobie sposób bycia duchów. [Moc przemieniania się w zwierzęta, zabijania na odległość lub przepowiada-jnia przyszłości również należy do mocy duchów; pokazując je, szaman f obwieszcza, że uczestniczy w kondycji bezcielesnych duchów. Pragnienie zachowywania się jak duch oznacza przede wszystkim pragnienie przywłaszczenia sobie kondycji nadludzkiej; w sumie: cieszenia się wolnością, j mocą i wiedzą istot duchowych, Bogów łub duchów. Szaman uzyskuje tę transcendentną kondycję przez dostosowanie się do scenariusza inicjacyj-

⁵⁴ O tym wszystkim zob. mój Szamanizm.

Por. także Dominik Schroder, Zur Struktur des Schamanismus („Anthropos”, L, 1955, s. 848-881).