Obraz (1499)

126 Kierunki nnnli/.y wskaźnikowej i jej min w ocenie przedsiębiorstwu

Użyteczność wskaźników ekonomicznych zależy ocl precyzyjnego rozumieniu ich logiki, powiązań strukturalnych, kompatybilności dostarczanych informacji, a przede wszystkim od rozumienia celów analizy i odpowiadających im metod badania oraz umiejętności interpretowania otrzymanych wielkości.

Przy dokonywaniu porównań z wielkościami przeciętnymi należy zachować kilka reguł:

•    jeśli w danej branży występuje kryzys, to wskaźniki osiągnięte przez jednostkę gospodarczą powinny być lepsze od wskaźników przeciętnych;

•    dane firm operujących w kilku różnych branżach powinny być zdezagregowane i dopiero wówczas porównane z wielkościami wskaźników przeciętnych w każdej z tych branż;

•    ponieważ przedsiębiorstwa różnią się wielkością, produktami, rynkiem, warunkami działania itp., więc wartości wzorcowe wskaźników mogą być różne nawel w odniesieniu do firm działających w tej samej branży.

Obecnie w naszym kraju analiza wskaźnikowa odzyskuje swoje znaczenie w ocenie i planowaniu działalności jednostki gospodarczej, choć jeszcze jej wyniki nie są w dostatecznym stopniu wykorzystywane w podejmowaniu decyzji wewnątrz i w otoczeniu przedsiębiorstwa.

3.3. Analiza Du Ponta (piramidalna)

Rozwinięciem analizy wskaźnikowej jest analiza Du Ponta (od nazwy korporacji, która po raz pierwszy ją zastosowała i spopularyzowała w latach dwudziestych ubiegłego wieku), nazywana w Polsce analizą piramidalną. Stanowi ona narzędzie planowania i kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Analiza ta polega na dezintegracji wskaźnika ekonomicznego, a zatem jest badaniem analitycznym, w którym daną relację rozkłada się na części w celu poznania zależności przyczynowo-skutkowych istniejących między wskaźnikami cząstkowymi tej struktury. Stwarza to warunki do oceny, a następnie stymulowania zdarzeń gospodarczych. Analiza Du Ponta umożliwia wewnętrzną, kompleksową ocenę działalności przedsiębiorstwa oraz antycypowanie jego rozwoju w przyszłości. Opiera się ona na systemie wskaźników charakteryzujących się określoną logiką budowy, wśród których można wyróżnić:

•    system wskaźników umiejscowionych „obok siebie”, charakteryzujący się ścisłym zakresem i formalnymi powiązaniami poszczególnych relacji;

•    system wskaźników wzajemnie ściśle powiązanych w układzie pionowym i poziomym, odpowiadającym treści badanych zależności.

Analiza ta służy identyfikacji i analizie obszarów potencjalnie niebezpiecznych lub niewłaściwie zarządzanych. Jej przedmiotem powinny być zatem te wskaźniki, które wyrażają cele kierownictwa i wykazują odpowiedni stopień syntezy. Wybór wskaźników nie powinien być przypadkowy, lecz uwarunkowany celem budowy systemu.

Analiza piramidalna jest wykorzystywana przy ocenie sprawozdań finansowych i ma na celu ustalenie kondycji finansowej firmy. Jest ona metodą badawczą ukierunkowaną u.i znalezienie kluczowych obszarów poprawy wyników działania przedsiębiorstwa.

Zastosowanie układu piramidalnego wskaźników ekonomicznych stwarza wiele udogodnień analitycznych, wśród których można wymienić:

•    wyjaśnienie kierunków i możliwości dochodzenia do celu określonego w układzie przez odpowiedni wskaźnik syntetyczny;

•    wskazanie miejsca poszczególnych wskaźników w układzie, a więc pośrednio także w rzeczywistości gospodarczej;

•    kwantyfikację wzajemnych więzi wskaźników cząstkowych oraz zależności między tymi wskaźnikami a wskaźnikiem syntetycznym.

Wskaźniki syntetyczne mogą być rozbudowane w formie iloczynu, ilorazu, sumy lub różnicy algebraicznej wskaźników cząstkowych. Rozwinięcie analityczne danego wskaźnika może być różnicowane ze względu na stopień szczegółowości rozwinięcia elementów składowych, przyjęty kierunek analizy danego wskaźnika bądź specyfikę produkcji i branży, do której należy dane przedsiębiorstwo.

W hierarchicznej budowie piramidy można wyróżnić kilka stopni podziału, z których każdy jest związany z odpowiednim zespołem dedukcyjnie rozwijanych wskaźników. Rozbudowa ta umożliwia, przy określonym stopniu analitycznego rozwinięcia wskaźników, ustalenie relacji odzwierciedlających zadania stawiane w warunkach funkcjonowania wewnętrznego rozrachunku gospodarczego. W takiej sytuacji odpowiednie wskaźniki przypisywane wyodrębnionym wewnętrznym jednostkom organizacyjnym wyrażają cząstkową realizację celu ogólnego przedsiębiorstwa i umożliwiają określenie ośrodków odpowiedzialności za osiągane przychody i ponoszone koszty, a zatem uzyskiwane wyniki i stopień realizacji powierzonych zadań. Szczególnie istotny jest w tym aspekcie audyt wewnętrzny, rozwijający się coraz dynamiczniej.

Punktem wyjścia tej analizy jest znajomość możliwości rozłożenia danego wskaźnika syntetycznego na wskaźniki cząstkowe z uwzględnieniem zależności przyczynowo-skutkowych.

Ogólny wzorzec piramidalnej rozbudowy syntetycznego wskaźnika ekonomicznego jest przedstawiony na rysunku 3.1.

Analiza Du Ponta ma ważne znaczenie w planowaniu działalności przedsiębiorstwa, a zatem w analizie exantę. Stwarza bowiem możliwości symulacji i nakreślania pożądanych kierunków zmian badanych wskaźników.

Może ona wskazać, jak zmiana wartości dowolnego wskaźnika cząstkowego danego rozkładu piramidalnego wpływa na kształtowanie się relacji będącej wierzchołkiem piramidy. Możliwe jest też badanie odwrotne. Zakłada się pożądaną zmianę wskaźnika podstawowego (wierzchołka piramidy), a następnie oblicza konieczne zmiany wskaż ników cząstkowych, determinujących kształtowanie się tej relacji ekonomicznej. Można więc dokonywać analizy „od góry w dół” lub też „od dołu w górę”. W literaturze ekonomicznej podanych jest wiele przykładowych rozwinięć wskaźników ekonomie/ nych. Nie wyczeipują one jednak wszystkich możliwości, gdyż budowa rozkładu