Obraz (1547)

Koszty planowaniu i kontroli zapasów wynikają z zatrudnienia odpowiednio wyszkolonego personelu i sprzętu niezbędnego do monitoringu zapasów.

Koszty utraty korzyści wynikające z braku zapasów mogą powstawać na skutek braku zapasów produktów gotowych i braku zapasów materiałów. Koszty wynikające z braku produktów gotowych na składzie to koszt nieuzyskania bezpośrednio zysków ze sprzedaży produktów oraz koszty wynikające z utraty możliwości sprzedaży w przyszłych okresach i utraty klientów. Koszty wynikające z braku materiałów wpływają na podrożenie produkcji.

Koszty zamawiania zapasów są wprost proporcjonalne do liczby zamówień i wynikają ze sporządzenia zamówień i kontroli ich realizacji, a także z takich kosztów, jak: koszty dostaw, rozładunku, opłat pocztowych, opłat telefonicznych.

Na koszty utrzymania zapasów składają się:

•    koszty kapitału zaangażowanego w zapasach;

•    koszty magazynowania zapasów;

•    koszty przeładunku i przemieszczania zapasów;

•    koszty ubezpieczenia zapasów;

•    koszty kradzieży, zużycia i starzenia się zapasów.

Koszt kapitału zaangażowanego w zapasach wyraża alternatywne korzyści, jakie kapitał ten mógłby przynieść, gdyby nie został ulokowany w zapasach. Zależy więc od rodzaju (alternatywnych wobec utrzymywania zapasów) przedsięwzięć gospodarczych i ich efektywności. Można go obliczyć, mnożąc wartość zapasów przez stopę procentową alternatywnych inwestycji. Prawidłowy dobór stopy procentowej będzie wpływał na poprawność oszacowania kosztu kapitału zaangażowanego w zapasach i właściwe zarządzanie zapasami.

Koszty magazynowania zapasów są zależne od wielkości i rodzaju zapasów, niezbędnych warunków, w jakich zapasy powinny być przechowywane, oraz wielkości i rodzaju magazynów, jakimi dysponuje lub jakie dzierżawi firma. Najważniejsze z nich to [Sieipińska, Wędzki, 1997, s. 113]:

•    płace i narzuty na płace personelu zatrudnionego w magazynach;

•    amortyzacja obiektów' magazynowych i urządzeń transportowych;

•    zużycie materiałów pomocniczych, narzędzi, paliw i energii;

•    koszty konserwacji i remontów;

•    koszty usług innych komórek na rzecz magazynów.

Koszty przeładunku i przemieszczania zapasów wynikają z konieczności dostarczenia zapasów na wydziały produkcyjne lub z tych wydziałów do magazynów albo innych miejsc składowania wyrobów gotowych. Są to koszty wynikające z korzystania z odpowiednich urządzeń transportowych i z ich obsługi.

Koszty ubezpieczenia zapasów zależą od rodzaju, wielkości i wartości zapasów oraz ryzyka wynikającego z ich przechowywania. Prawidłowe zarządzanie kosztami ubezpieczenia zapasów polega m.in. na przewidywaniu ryzyka związanego z ich utrzymywaniem ora/, na doborze odpowiedniego zakresu i warunków ubezpieczenia i stawek płaconych firmom ubezpieczeniowym.

Koszty kradzieży, zużycia i starzenia się zapasów wynikają z fizycznego ubytku wartości zapasów na skutek utraty ich ilości lub wartości użytkowych oraz utraty ich wartości handlowej na skutek wprowadzania na rynek towarów nowocześniejszych, modniejszych, o wyższej użyteczności. Koszty z tym związane to koszty ubytków magazynowych, złomowania, sprzedaży po niższych cenach lub wynikają -cc z innego zagospodarowania tych zapasów.

Większość kosztów zapasów jest związana z wielkością zapasów materiałów i produktów gotowych. Dlatego kontrola zapasów powinna polegać głównie |zob. Leszczyński, Wnuk, 1996, s. 193] na:

•    wyznaczaniu optymalnego poziomu zapasów, przy którym koszty ich utrzymania i koszty zamówień będą minimalne;

•    optymalizowaniu partii dostaw surowców i materiałów;

•    uwzględnianiu w kalkulacji kosztów rabatów udzielanych przez dostawców na określonej wielkości dostawy;

•    wyznaczaniu wielkości zapasu „buforowego”,który zmniejszy ryzyko wstrzymania produkcji w wyniku braku surowców lub niemożliwości realizacji sprzedaży ze względu na brak wyrobów gotowych.

Minimalizowanie ogólnych kosztów zapasów jest związane z optymalizacją kosztów ich utrzymania i kosztów zamówień [zob. Gajdka, Walińska, 1998, s. 5761. Optymalizowanie kosztów utrzymania i kosztów zamówień jest możliwe przez:

•    określenie odpowiedniego rozmiaru zamówień;

•    określenie poziomu zapasów, przy którym należy złożyć ponowne zamówienie;

•    wyznaczenie częstotliwości składania zamówienia.

Jeżeli się przyjmie założenie, że podstawowymi kosztami są koszty utrzymania zapasów i koszty związane z zamawianiem kolejnych partii zapasów, to ogólne koszty zapasów można zapisać jako sumę:

OKZ= KU + KZ,

gdzie:

KU — koszty utrzymania,

KZ — koszty zamówień.

Jeśli są znane jednostkowe koszty utrzymania zapasów i koszty związane ze złożeniem jednego zamówienia oraz jeśli się założy, że koszty te nie zmieniają się wraz ze wzrostem liczby zamówień czy wielkości zapasów, to:

KU = AxC,

KZ=ZxF,