Obraz (1798)

174

padku podstawników, których efekty łatwo można opisać za pomocą struktur granicznych (rozdz. 8.3 i 9.10). Grupy alkilowe niezbyt się do tego nadają.

Tabela 7.1. Aktywujące i deaktywującc działanie i wpływ kierujący podstawników

Wpływ na szybkość Działanie kierujące    Podstawniki

^: . wfcofl___

Silna aktywacja

Słaba aktywacja Słaba deaktywacja Silna deaktywacja

orto, para    -NR;, -NHR. -NHj, -OH, -OR

-NHCOR. -CH-CHj orto, para    fenyl, alkil

orto, para    fluorowce

meta_-COOH. -SOjH, -CN, -NO.-

7.10. Oksydacyjno-redukcyjne reakcje węglowodorów aromatycznych

Reakcje redakcji

Uwodornienie wiązań podwójnych i potrójnych często bywa nazywane redukcją, podobnie jak inne reakcje z wodorem. Katalityczne uwodornienie pierścieni aromatycznych wymaga o wiele ostrzejszych warunków niż uwodornienie alkenów. Dlatego można wykonywać katalityczne uwodornienie nienasyconych łańcuchów bocznych bez naruszenia pierścienia benzenowego, podczas gdy redukcja pierścienia bez naruszenia podwójnych wiązań w łańcuchu bocznym nie jest możliwa. Przykład styrenu pokazuje, że uwodornienie podwójnego wiązania w grupie winylowej przebiega w pokojowej temperaturze a uwodornienie pierścienia wymaga ogrzewania i jednocześnie z pierścieniem zredukowane zostaje podwójne wiązanie.

U	Hj,Ni
	20-C
styren		etylobcnzen
^j^CH=CH2	Hj.Ni
	100 "C	U ctylocykloheksan

Uwodornienie benzenu do cykloheksanu musi przebiegać poprzez produkty pośrednie, powstające w wyniku przyłączenia dwóch i czterech atomów wodoru. Produktów tych nie można jednak otrzymać przez katalityczną redukcję, ponieważ są bardziej reaktywne od nienaruszonego pierścienia aromatycznego i szybko ulegają dalszej redukcji

Produkty częściowej redukcji pierścienia benzenowego można jednak z łatwością otrzymywać gdy zamiast katalitycznego uwodornienia zastosuje się redukcję sodem lub litem w mieszaninie skroplonego amoniaku i alkoholu.

Redukcja aromatycznych pierścieni za pomocą sodu lub litu w obecności amoniaku i alkoholu jest znana jako redukcja metodą Bircha.

Z redukcją sodem w amoniaku spotkaliśmy się już przy syntezie trans-alkenów z alkinów (rozdz. 6.3). Redukcja pierścienia benzenowego otwiera drogę do 1,4-cykloheksadienu i jego pochodnych:

ni 91 [Tii

alkohol    tpijJ

1.4- cykloheksadien

1.4- dihydrobenzen

przykład redukcji Bircha