Obraz (2879)

ELEMENTARNE POJĘCIA TEORII WYCHOWANIA

1.1. Socjalizacja i wychowanie

Literatura poświęcona problemowi socjalizacji jest niezwykle bogata Zajmowali się nim zarówno socjologowie jak też psychologowie i pedagodzy. Najogólniej można powiedzieć, że socjalizacja jest wpływem społecznym na jednostkę, ale takim, który prowadzi do uzyskania przez tę właśnie osobę kompetencji do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. Wpływ społeczny obejmuje zatem ogół oddziaływań indywidualnych, zbiorowych, dokonywanych w relacjach bezpośrednich, albo za pośrednictwem wytworów ich pracy, dokonywanych w instytucjach społecznych, w grupach formalnych i nieformalnych. Wszystkie te bezpośrednie albo pośrednie wpływy mają przede wszystkim modyfikować zachowanie społeczne jednostki. Poprzez owe zachowania i ich wytwory społeczeństwo ocenia właśnie poziom rozwoju jej kompetencji społecznych.

Sam termin kompetencje obrósł już różnymi znaczeniami. Stąd występuje wiele jego ujęć w literaturze naukowej. Niektórzy badacze skłonni są uznać kompetencje za wyjątkową zdolność rozumienia bądź odczuwania i wyczuwania pewnych zjawisk społecznych i kulturowych. Ale owa zdolność do rozpoznawania tych zjawisk opiera się na mocnych podstawach, na wiedzy z zakresu historii, na wiedzy teoretycznej i sądach głoszonych przez autorytety. Inni autorzy skłonni są raczej przyznać prymat intuicji w rozumieniu zjawisk, w ich bezpośrednim oglądzie, w umiejętności wnikania w istotę rzeczy. Wówczas spór dotyczy granic takiego intuicyjnego rozumienia rzeczywistości i możliwości badania tego procesu psychicznego. Kompetencje są tutaj wsparte podświadomym, nieweryfikowalnym empirycznie rodzajem uzdolnienia indywidualnego, uzdolnienia ujawniającego się tylko w niektórych momentach funkcjonowania społecznego (T. Kostyrko 1989).

Jednak problematyka kompetencji wyrasta ponad dotychczasowe stanowiska. Kompetencje obejmują sferę świadomości i podświadomości, obejmują sferę percepcji rzeczywistości i wykonawstwa. Podmiot kompetentny do pełnego uczestnictwa w jakiejś dziedzinie społecznego funkcjonowania nie tylko wie u przedmiocie swej kompetencji, nie tylko potrafi go wyróżnić ze złożonej