P1010199 (2)

VI POWSZECHNE NIEZADOWOLENIE

racje i troski. A jest to okres, kiedy niezadowolenie z istniejącego stanu rzeczy jest powszechne. Osiągnięcia Wielkiej Rewolucji zostały przekreślone. Burżuazja, zwłaszcza drobna burżuazja, po okresie napoleońskim, który otwierał przed nią nieskończone możliwości kariery i bogacenia się, teraz czuje się zahamowana w swoich zapędach na skutek przywrócenia przywilejów arystokracji. Wśród arystokracji, nawet o przekonaniach rojalistycznych, niezadowolenie jest nie-mniejsze, gdyż istniejący ustrój monarchiczny, oparty na policji i szpiegostwie, zbyt jest różny od wytworzonej przez nią idealnej koncepcji monarchii. Równocześnie przeraża ją potęga pieniądza, faktycznie zagrażająca przywilejom rodowym. Innymi słowy: społeczeństwo francuskie przeżywa równocześnie zawód na skutek przemocy pieniądza narzuconej przez kapitalizm, jak też niechęć wobec nawrotu do form przedrewolucyjnych. Najciężej przeżywają ten zawód ci, którzy nie posiadają ani przywilejów rodowych, ani przywilejów pieniądza. Wszyscy zgodnie sarkają na przerost roli Kościoła sprawującego kontrolę w każdej dziedzinie życia. To niezadowolenie musi znaleźć swój wyraz w literaturze. Co prawda ostra cenzura tłumi swobodę wypowiadania się, czynniki oficjalne przemocą narzucają swój autorytet (Akademia Francuska), wszelkie jednak represje ograniczające rozwój literatury są bezsilne wobec powszechnego pędu do nowości, do zmiany, tym bardziej, że znajomość literatur obcych współczesnych i dawnych (S,zekspir) jest coraz szersza i rzuca w obieg szereg nowych idei. Romantyzm nie-

miecki jest znany i znane jest teoretycznie przeciwstawienie literatury klasycznej i romantycznej J Literatura popierana przez czynniki oficjalne szydzi'2 romantyzmu utożsamiając go z barbarzyństwem i nieodpowiedzialnym dziwaczeniem. Ostra dyskusja toczy się od szeregu lat pomiędzy klasykami a zwolennikami romantyzmu, którzy nie mogą jednak nic przeciwstawić arcydziełom klasycyzmu francuskiego. Muszą się bronić przeciw przypisywaniu sobie literatury powstałej na wzór niemiecki i angielski, która zapełnia wolne od wpływów oficjalnego klasycyzmu teatry bulwarowe melodramatami, a powieści |czarnymi" opowiadaniami, gdzie duchy, upiory, efekty grozy i taniego roztkliwia-nia się zaspokajają głód wrażeń masowego niewybrednego odbiorcy, .ale są najbardziej wdzięcznym obiektem dla kpin ze strony ludzi o dobrym smaku, dają też okazję do zarzucania zwolennikom romantyzmu, że naśladują obce wzory, i to wzory tak liche.

Oryginalne utwory romantyczne ukazują się we ■*. Francji poczynając od roku 1820. Pierwszym wielkim osiągnięciem romantyzmu francuskiego jest zbiór liryków Lamartine’a Meditations. Romantycy są zresztą usposobieni wybitnie ugodowo i każdy utwór nowy. odpowiadający aktualnym nastrojom, są skłonni uznać za swój. Mają bowiem ogólne postulaty, brak im jednak sprecyzowanego programu. Można zauważyć, że przedstawiciele nowego kierunku zgodni są co do tego, iż literatura ma wyrażać społeczeństwo, które ją wytwarza, iż ma odpowiadać potrzebom i aspiracjom odbiorcy, ale w poglądach na praktyczną realizację tych postu-