P1020946 (3)

feremy Rifkin

Skoro popyt spadł tak poważni? wskutek bezrobocia i zatrudnienia w niepełnym wymiarze prawie w całym święcie uprzemysłowionym, środowiska biznesu uciekają się do kredytowania zakupów po to, by stymulowaif siłę nabywczy. Zakupy na raty, pożyczki i karty kredytowe stały się sposobem życia w wielu krajach rozwiniętych. W samych Stanach Zjednoczonych prywatne zadłużenie konsumpcyjne wzrosło o 210% w latach 60. i o 268% w latach 70. Dziś wynosi ponad | biliony dolarów¹. Zgodnie z raportem Zarządu Rezerwy Federalnej z 1994 r., przeciętna rodzina z klasy średniej płaci prawie jedną czwartą swoich dochodów wierzycielom, czyli dużo więcej niż w poprzednich okresach ożywienia gospodarczego. Niepokojące dane wywołały następujący komentarz Lawrence'a B. Lindseya, członka Zarządu Rezerwy: „Okres, który wydaje się tak dobry pod względem finansowym dla całego kraju, paradoksalnie od lat nie był tak ryzykowny dla dużej części gospodarstw domowych'^. W dalszym ciągu z raportu wynika, że utrzymująca się / pracy zarobkowej klasa średnia jest na granicy wiarygodności kredytową.

W przeszłości, gdy rewolucja technologiczna groziła utratą pracy na masową skalę, powstawał nowy sektor, który wchłaniał nadwyżki siły roboczej. Na początku stulecia świeżo opierzony sektor wytwórczy był w stanie zatrudnić wielu z milionów robotników rolnych i farmerów, którzy stracili źródło utrzymania wskutek szybkiej mechanizacji rolnictwa. W okresie od połowy lat 80. prężny sektor usługowy dał zatrudnienie wielu robotnikom wyrzuconym z fabryk w wyniku automatyzacji. Dziś jednak wszystkie te sektory padają ofiarą szybkiej restrukturyzacji i automatyzacji, a nie powstał żaden nowy, znaczący sektor, zdolny do zatrudnienia milionów bezrobotnych. Jedynym nowym błyskającym na horyzoncie jest sektor naukowo-techniczny, elitarna grupa gałęzi nauki i specjalistycznych dyscyplin odpowiedzialnych za wprowadzenie nowej gospodarki przyszłości opartej na najnowocześniejszej technologii i automatyzacji. Nowi specjaliści z zakresu analizy symbolicznej lub

Koniec pracy inżynierii wiedzy, pochodzą z kręgów nauki, inżynierii, zarządzania, doradztwa, edukacji, marketingu, środków przekazu i rozrywki. Choć ich liczba będzie stale rosła, to i tak pozostanie niewielka w porównaniu z masą pracowników zwolnionych z pracy przez nową generacje „myślących" maszyn.

Jakie kwalifikacje?

Administracja Clintona uzależniła swoje nadzieje od przeszkolenia milionów osób dla potrzeb najnowszych technologii jako jedynego sposobu redukcji bezrobocia technologicznego i poprawy sytuacji ekonomicznej pracujących Amerykanów. Biały Dom domaga się funduszy federalnych w wysokości ponad 3/4 miliarda dolarów rocznie na udoskonalenie starych programów szkolenia i uruchomienie nowych w dziedzinie zmiany kwalifikacji prawie 2 milionów Amerykanów, którzy co roku tracą pracę². Robert Reich, sekretarz departamentu pracy, objeżdża cały kraj zbierając poparcie dla projektu masowych przeszkoleń. W kolejnych przemówieniach ostrzega słuchaczy, że Stany Zjednoczone wkraczają w erę nowej, wysoce konkurencyjnej gospodarki globalnej, w której sukces wymaga pracowników lepiej wykształconych, wysoko wykwalifikowanych i zdolnych do adaptacji, a także wyszkolonych zgodnie ze światowymi standardami³. Biały Dom argumentuje za akcją przeszkoleń, natomiast coraz więcej krytyków zaczyna zadawać pytanie, jakie ma być to przeszkolenie. Skoro rolnictwo, przemysł i usługi, wszystkie sektory gospodarki, automatyzują swoją działalność, a re-engineering pozbawia pracy miliony Amerykanów, to pytanie, gdzie ci ludzie znajdą nowe zatrudnienie po przeszkoleniu, staje się fundamentalne. Badania przeprowadzone w 1993 r. przez departament pracy wykazały, że niecałe 20% bezrobotnych po przeszkoleniu w ramach federalnego programu zmiany kwalifikacji było w stanie podjąć

57

1

■ John B. Judis, The Jobless Recooery, „The New Republic" 15.03.1993 s. 22; Paul Kennedy, Preparing for Ihe 21st Century, New Yorlc Random House, 1993 s. 297.

gj Middle Class Debł Is Seen as a Hurdle to Ecowmic Gains, „New York Times" 28133.1994.

2

® Rełrained for What? „Time" 22.11.1993 s. 38; Training for Jobs: O Braoe New World, „The Economist" 12.03.1994 s. 3.

3

Statement of Robert B. Reich, Secrełary of Labor, Before the Subcommiłtee on EUmcntary, Secondary and Vocational Education, Committee on Education and Labor, United State House of Representatives, Hearings on HR1804-Goals 2000: Educate America Act, Washington, D.C.: Govemment Printing Office, 4.05.1993 s. 1.