P1070948

’    ^ament dla polityki na polu społecznym, ponieważ powstrzyn-,_u-

.. . ^,e    ryzyka w szerokim sensie, które zależy od wielu złożonych ^ \

nikow. Dziś charakteryzują one ----¹----^------^;    *^s*- - ^

: włoskie społeczeństwo i tworzą siły do

rama młodych w kryzysie rozwojowym związanym z trudnościami spcc^ nymi, odnoszącymi się do wieku dojrzewania. W tej kategorii będą się _z. '^Ł>. rać wszelkie działania o charakterze rekreacyjnym, kulturowym, socjalj^ nym, pomoc w wyborze zawodu, formacji, które mają na celu promowi potencjału i kompetencji społecznych, promowanie relacji interpersonalni jak również świadomości społecznej;

—    promocja niespecyficzna albo też profilaktyka niedostosowania odnosi się J tych interwencji, które są zakładane poprzez projekty mające na celu ro^J czynników protektywnych i powstrzymywanie lub ograniczanie ogólnych ników ryzyka osobistego i społecznego, które mogą przeszkadzać w przeb? gu procesu adaptacji młodzieży. Tutaj rozumie się również kategorię aktw ności służb społecznych, które są skierowane na profilaktykę, podnoszę* warunków życia i ograniczanie deprawacji społecznej, towarzyszenie młodzi? źy i poradnictwo w fazach i momentach ważnych zmian, jak również pron^ wanie kompetencji, mających na celu pozytywną integrację społeczną;

—    promocja specyficzna przystosowania albo profilaktyka specyficzna przys^ sowania szkolnego, społecznego. Na tym poziomie umieszcza się wszystyj działania, które mają na celu modyfikowanie czynników uwarunkowań indy. widualnych lub społecznych, które mogą uniemożliwiać pozytywne włąc^ nie się podmiotów w kontekst społeczny taki, jak: szkoła, świat pracy, współ nota lokalna. Chodzi o działania podtrzymujące, poradnictwa, które mają^ celu projektowanie analiz społeczno-środowiskowych, uwrażliwienie, forma, cję skierowaną na dorosłych, nauczycieli, wychowawców, administratorów

<■. świata pracy, rodziców itd.;

—    profilaktyka specyficzna pierwotna zachowań agresywnych autoplastycznycli i alloplastycznych. Dotyczy tych interwencji, które obejmują czynniki ryzyfo niewłaściwych form zachowania się, mogących prowadzić do powstawania pt tologii społecznych. W tej kategorii umieszcza się projekty wychowanie zdrowotnego, uwrażliwiania i formacji związanej z tematem nadużywania leków i manipulacji związanych z własnym ciałem, fanatyzmu i nietolerancji, czyli tych wszystkich działań, które odnoszą się do zachowań i postaw nadużywania, pasywności i przerzucania swoich obowiązków na innych, przemocy, aspołeczności;

profilaktyka specyficzna wtórna różnych form dewiacji. Obejmuje wszystkie interwencje wobec osób, które już są objęte patologią dewiacji w różnym stop-1 niu. Mówi się tu o tych, którzy już nadużywają substancji psychotropowych! psychofarmaceutycznych, alkoholu, okazjonalnie narkomanii, czy też nark<K tyków ciężkich, byłych narkomanów, rodziny ze złożonymi problemami, podmioty wskazane przez sądy, jak również byłych więźniów. Są to wszelkie ini-l

cjatywy mające na celu podtrzymywanie pozytywnych kontaktów i wzorów zachowań, poradnictwo rodzinne, poradnictwo na polu społecznym, działania zwrócone na zapobieganie procesom stygmatyzacji i zsyłania na margines społeczny młodzieży nieprzystosowanej. Na rycinie 1 przedstawiona jest próba ulokowania tych różnych poziomów profilaktyki w odniesieniu do różnych typów ryzyka.

Działania zapobiegawcze powinny być systematyczne i powiązane ze sobą w ramach dokładnie zaplanowanych i przeprowadzonych programów wielosek-torowych. Działalność zapobiegawcza może również polegać na promowaniu zachowań alternatywnych w stosunku do tych, jakim chce się zapobiegać. Innymi słowy, ten sam cel może zostać osiągnięty na wiele sposobów. Niezależnie od różnicy w definiowaniu istoty działań profilaktycznych przyjmuje się, że zapobieganie może być realizowane na trzech poziomach. Tradycyjna klasyfikacja oddziaływań zapobiegawczych wygląda następująco [Bruno, 1996, s. 5]:

-    profilaktyka I stopnia - ma na celu promocję pozytywnych form aktywności i wczesną diagnozę potencjalnych zagrożeń dla jednostki i społeczeństwa. Bada również przyczyny zjawiska, by osłabić ryzyko jego powstania;

-    profilaktyka II stopnia - ma na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się i wzrostowi negatywnych zjawisk w społeczeństwie, tzn. grupy wysokiego ryzyka;

-    profilaktyka III stopnia - ma na celu zapobieganie zjawisku recydywy i nawrotom. Są to zapobiegania ukierunkowane na jednostki, które już zostały dotknięte patologią, przeszły proces resocjalizacji i wymagają pomocy w powrocie do pełnienia ról osobistych i społecznych (często identyfikowane z leczeniem i rehabilitacją).

Profilaktyka I-rzędowa wprowadzana jest w życie przez [Angelini, 1996,s. 164]:

-    włączanie środków masowej informacji, wprowadzenie różnych akcji form działań profilaktycznych. Ważne jest dobranie właściwych mediów do różnych odbiorców. W zapobieganiu patologiom informacja telewizyjna może działać na zasadzie propagandy reklamowej i źródła informacji;

-    działania legislacyjne, które powinny iść radykalnie w kierunku przeciwdziałania zachowaniom patologicznym, karaniu sprawców, a nie napiętnowaniu i stygmatyzowaniu ofiar.

Rozpoznanie czynników ryzyka. Jakkolwiek trudno jest jednocześnie określić, jakie czynniki są najważniejsze u konkretnej jednostki nieprzystosowanej społecznie, to z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że największe niebezpieczeństwo wiąże się ze współwystępowaniem czynników dziedzicznych i środowiskowych. Świadomość takich czynników ryzyka powinna towarzyszyć każdemu wychowawcy, pozwala to bowiem na takie modyfikowanie stylu życia, aby ograniczyć destrukcyjne działanie tych czynników [Gaś, 1993, s. 15-17].

Ważne jest włączanie społecznych grup działania tworzonych przez osoby zainteresowane problemami patologii społecznej. Mogą to być dobrowolne stowarzyszenia i organizacje rodziców, a także stowarzyszenia profesjonalne. Działa-

73