P1100124

136 MARTA WŁODARCZYK

jest to równie ciekawe i dowcipne, jak w oryginale, a przede wszystkim wywołuje podobne skojarzenia.

Kolejny przykład zabawy językiem obserwujemy w reklamie „Sprite’a”. W wersji rosyjskiej:

CripafiT. He-KOJia win Hhkojisi llycTb Hery hh KOJia h hh ABOpa.

Reklama „Sprite’a” w powieści W. Pielewina wprowadza czytelnika na rynek rosyjski, pojawia się więc próba adaptacji produktu, znalezienia dla niego miejsca w świadomości rosyjskich konsumentów. Dlatego też w tej wersji użyty zostaje frazeologizm: „hh KOJia hh ABopa”, czyli: „ani zagona ani ogona, niech nic nie zostanie” w połączeniu z grą językową oparta na zabawie słowami. Imię Nikoła (Mikołaj) fonetycznie zbliżone jest do części frazeologizmu: „hh KOJia” i do neologizmu: „He-KOJia” — trzykrotne powtórzenie wprowadza rytmizację, która stymuluje szybsze zapamiętanie sloganu. Zamiarem twórcy było też prawdopodobnie podkreślenie, iż „Sprite” nie jest ani „Pepsi”, ani „Coca-colą”, co kreuje jego nowy wizerunek — to właśnie napój dla typowego Rosjanina, uwzględniający jego wymagania smakowe.

W wersji polskiej:

Sprite. Niecola dla Nikoły A niech stracę cztery koła.

Podkreślony został ryzykowny charakter przedsięwzięcia, jakim jest sięgniecie po butelkę reklamowanego napoju. W ten sposób slogan skierowany jest raczej do węższego grona ludzi: „idź na całość!”, „poczuj to!”, ,,zaryzykuj!” - wykrzykniki trafiają do młodzieży i kojarzą się z dobrą zabawą, chociaż niekoniecznie z utratą czterech kół (chyba że bezalkoholowy napój potraktowany zostanie jako baza dla drinków). Możliwa jest także inna interpretacja, jeśli zaznaczymy, że „koł” to potoczne określenie pieniędzy, a konkretniej tysiąca złotych. Tłumaczka postarała się o odtworzenie ekspresji, sugestyw-ności, brakuje jednak rytmizującej triady — „HnKO.ua, HeKOJia, hh

KOJia” — zaś związek frazeologiczny został przełożony okazjonalnym frazeologizmem, który jednak wywołuje nieco inne skojarzenia.

Kolejny sposób zabawy językiem to właśnie wariacje na temat frazeologizmów. Rozpatrzmy przykład reklamy papierosów „Parlament”. W oryginale czytamy: Ilap KOCTeii He jiaMeHT. W przykładzie obserwujemy grę językową opartą na transformacji związku frazeologicznego: ,Jlap KocTefl He jiomht” („lepiej dmuchać, niż chuchać, lepiej się ciepło ubrać, niż marznąć”)⁹. W języku rosyjskim następuje automatyczne skojarzenie z tym powiedzeniem, marka papierosów jest więc wprowadzona w sposób dowcipny i ciekawy. Na płaszczyźnie języka polskiego zabrakło materiału podstawowego — nie ma, bowiem, zbliżonego choćby powiedzenia, które można byłoby zmienić, „ograć”. Tłumaczka podejmuje więc zabawę z językiem, tworzy okazjonalne powiedzenie, dzięki czemu w zdaniu pojawia się potrzebne słowo: „parlament”. W wersji polskiej slogan brzmi: ,.Par w izbie parów nie lament”. Wprawdzie efekt jej pracy nie kojarzy się czytelnikowi z żadnym przysłowiem, a nawet brzmi nieco sztucznie, lecz układ graficzny intryguje i przykuwa uwagę odbiorcy.

Zajmijmy się kolejnym przykładem reklamy - tym razem samochodu. W powieści W. Pielewina interesujący nas slogan brzmi: „Mepce/iec 600 — cthjibhbih, jiepjKaBHtiił”. Mercedes 600 uważany jest obecnie za ulubiony (obok jeepów) samochód „nowych Rosjan”. Dlatego w sloganie reklamowym pojawiają się określenia: „stylowy, potężny, majestatyczny”. Samochód wzbudzający zaufanie (zgodnie z powiedzeniem: samochody dzielą się na dobre, bardzo dobre i niemieckie), imponujący i elegancki. W przekładzie pojawiają się dwie wersje reklamy: anglojęzyczna:

Mercedes 600 A car numer one In Russia.

I rosyjskojęzyczna, lecz w zapisie łacińskim:

Mercedes 600 - car wsieją Rusi.

’ Wielki słownik frazeologiczny polsko-rosyjski rosyjsko-polski, red. J. Lukszyn, Warszawa 1998.