P1190076

postaciami są anioły i diabły. Anioł ⁸⁷ to Istota duchowa, choć mogąca się materializować, osobowa, pośrednicząca między Bogiem a człowiekiem i światem. Wiara w anioły występuje w wielu, nie tylko monoteistycznych religiach. Anioły wywiodły się zrazu z wyobrażeń o podporządkowanych bóstwom poli-teistycznym dobrych duchach oraz z hipostazowania cech bóstw; w monoteizmie były to często zdegradowane, dawne bóstwa politeistyczne. Idea anioła i jego postać ulega ewolucji: początkowo są nieliczni i mało lub zupełnie nie zindywidualizowani, następnie liczba ich rośnie i wzbogaca się w osobowość.

Angelologia chrześcijańska wywodzi się z żydowskiej, a ta z kolei — ze staroperskiej (zaratusztriań-skiej). Anioły Zoroastra uosabiały dobre siły, walczące wraz z Ahura Mazdą przeciw Arymanowi. Judaizm, przejąwszy ideę aniołów z religii perskiej, tworzy zaczątki hierarchizacji i grupowania aniołów — np. Tobiasz (XII, 15) uznaje ich siedem — oraz ich indywidualizacji °⁸. Szczególny rozkwit wiary w anioły datuje się od czasów literatury apokaliptycznej i rabi-nistycznej; w miarę tego, jak Jahwe stawał się coraz bardziej transcedentalnym wobec świata, rola aniołów musiała wzrastać. Jedynie saduceusze odrzucali wiarę w anioły. Wczesne chrześcijaństwo i Nowy Testament przejmują żydowskie pojęcia o aniołach, rozbudowując je stopniowo: powstaje wtedy koncepcja anioła-stró-ża ⁶⁹ (Cyryl Jerozolimski, Efrem) oraz podział aniołów

«7 z greckiego angeloH (posłaniec); oznaczał początkowo każdego Świeckiego posłańca, zwiastuna jakiegoś polecenia lub wieści. Dopiero później termin ten uległ sakralizacji.

ss Tak w ląc mamy Już nazwanych: Michała — Daniel X. 13 1 XII, 1, Rafaela — reMsti III, 17 1 V, 4, oraz Gabriela — Daniel VIII, U.

as Idea ta wywodzi się ze staroperskich frawcuzl; w Nowym Testamencie spotykamy anioła-stróża u Ałafciieia XVIII. 10 oraz w Prte-jec»« ApOttoliktch XII, li. Jest rzeczą Interesującą, że do dziś Kościół nie zdogmatyzowai wiary w anioła-stróża.

na klasy, który następnie patrystyka rozwinęła w teorię chórów anielskich. Podstawy angelologii chrześcijańskiej stworzył Pseudo-Dionizy (koniec V w.) w pracy De caelesti hierachia. Papież Grzegorz I przejął ange-lologię Kościoła wschodniego, głównym zaś jej systematykiem był Tomasz z Akwinu. Aniołowie chrześcijańscy są uhierarchizowani w dziewięć chórów, a mianowicie — idąc od najniższych ku górze — anioły, archanioły, Mocarstwa (Moce), Zwierzchności (Potęgi), Księstwa, Państwa (Panowania), Trony, cherubini i serafini. Dogmatyczne podstawy wiary w anioły dał dopiero IV Sobór Lateraneński w 1215 r.^7ł

Zatrzymajmy się teraz nieco nad dwiema najwyższymi kategoriami (chórami) aniołów, a więc nad serafinami i cherubinami. Serafin⁷¹ było to początkowo wężokształtne, sześcioskrzydle upostaciowanie drugorzędnego bóstwa przedmojżeszowego, wyrzeźbione m. in. na sławnej Arce Przymierza. W wyniku ukształtowania się monoteizmu izraelskiego oraz pod wpływami angelologii perskiej następuje degradacja serafina do rzędu ognistego anioła-stróża boskiego. Wreszcie — w angelologii chrześcijańskiej — serafini stają się najważniejszymi spośród dziewięciu chórów anielskich. Cherubini⁷* natomiast wywodzą się z bliskowschodnich bóstw półludzkich, półzwierzęcych, spełniających funkcje stróżów u bram świątyń, pałaców i grobowców, w postaci uskrzydlonych lwów lub by-

n Bliżej o angelologii chrześcijańskiej rob. E. Peterson:    Doi

Buch non den Enpaln, Lelpzlg IW; R. Regazney: Anpcs, Parts IW; J. Daniclou: Lej Angcs ot lour mlssion, Chevetogne MU; Ks. F. Dzia-sek: Stwórco natury I dawca laski, Poznań IM*, es. VI; hasto „ange-lologtn biblijna" w: Podręcznej encyklopedii biblijnej, Poznań USD, t. I, t. 52-56.

Tl Z hebrajskiego tara/ — palli, palący — poprzeć greckie I łacińskie teraphim (tak w Sepluopincie 1 Wulgacie).

11 z hebrajskiego kerub (1, mn. kerablmy. pochodzenie słowa sporne (asyryjskie karabu — błogosławił, stąd hebrajskie korab, babilońskie karlbl — bóstwo opiekuńcze).

153