P1190187 (2)

GRODY NIEZWYKŁE

284

■jc. 11.9- Wotanoranańska bazylika na gradzie w Kaldusle - nut poziomy odkryć twg T rłnktriaka opat M. Tizededd)

wydarzeń miałyby być ślady ceremonialnych uczt, odbywających się na reliktach nicwybudowanego aneksu zachodniego bazyliki. Ich elementami są, zdaniem! odkrywców, wytępiona gliną przestrzeń i zagłębienie terenowe, w którym składano ofiary ze zwierząt i ludzi oraz przedmioty o charakterze wotywnym (por rozdz. 5).

Świątynia w Kaldusie jest najdalej na północ wysuniętą budowlą sakralną wczesnopłastowskiegi> państwa spośród dotychczas odkrytych. Jaka miała być jej funkcja? Niewątpliwie należałoby się dopatrywać związku między jej budową I chrystianizacją Pomorza oraz pogańskich Pius, sąsiadujących z ziemią chełmińską. Wojciech Chudziak (2000: 91) uważa nawet, że odkrycie grodu wraz z fortyfikacjami, który łącznie z przylegającymi doń osadami zajmuje powierzchnię około 15 ha, stawia ten kompleks w rzędzie piastowskich sedes regrti prindpales. Nie przesądzając wyników dyskusji, wydaje się bardziej prawdo-| podobne, że owa koncentracja osadnictwa wynikała przede wszystkim z wielkich planów misyjnych i związanych z nimi podbojów nowo powstałego państwa. Zamierzeń, które z różnych względów nie doczekały się wówczas realizacji Ośrodek w Kaldusie nigdy bowiem w zamierzonej formie i funkcji w pełni nie zaistniał. W tym sensie raczej nie mógł spełniać warunków, jakie nakładałaby nań ranga naczelnego ośrodka prowincji Nie wiadomo tez. co stanowić miałoby jego domenę terytorialną. Ale jako zespół grodowy odgrywał on w systemie wczesnego państwa niewątpliwie ważką rolę. Poza wspomnianymi odkryciami świadczą o tym również unikatowe znaleziska z cmentarzyska ■położonego nieopodal grodu — jednego z najbogatszych i najbardziej oryginalnych, jakie badano dotąd na Pomorzu Wschodnim (por. rozdz. 15).

Gród pod zamkiem

W latach siedemdziesiątych XX w. uwaga środowisk naukowych przez wiele łaifskoncentrowan a była na badaniach Pułtuska, aczkolwiek przyczyny tych ■Unteresowań były inne niż w przypadku pozostałych grodów. Imponujące wrażenie robiły tamtejsze odkrycia. Rzadko bowiem zdarza się, aby „materia archeologiczna’' ośrodka wczesnomiejskiego była tak świetnie zachowana.

Dawny zamek biskupów płockich (dziś Dom Polonii) posadowiony jest na ruinach grodu ze schyłku wczesnego średniowiecza (wkładka ryc. 33)- Założenie to stanowiło własność biskupów płockich, którzy w XII w. utworzyli w Pułtusku kasztelanię, sprawnijącą zarząd nad dobrami kościelnymi. Była ona zarazem największa w dobrach biskupów płockich - podlegały jej aż sześćdziesiąt trzy osady położone po obu brzegach NarwrL

Na Wzgórzu Zamkowym w Pułtusku realizowano w latach 1976-1885 jedne Spośród najbardziej spektakularnych wykopalisk w skali całego kraju. Prace te, związane z rewaloryzacją zamku i przystosowywaniem go do nowej funkcji, objęły część Wzgórza Zamkowego, w tym połowę dziedzińca i część piwnic