49570 P1190190 (2)

290 GRODY NIEZWYKŁE

(I. Kutyłowska 1997: 3D W myśl tej koncepcji, w stołpijskim baptysterium. wzniesionym z inspiracji kościoła rzymskiego na pograniczu polsko-ruskim, sprawowano obrządek chrztu. Hipoteza ta nie zyskała jednak wsparcia środowisk naukowych. Między Lednicą a Stołpiem nudno bowiem dopatrywać się analogii formalnych, chronologicznych i funkcjonalnych. Ponadto, nawet przy założeniu wczesnego datowania zespołu ze Stołpia, hipotez na temat przeznaczenia wieży sformułować można zdecydowanie więcej. Przed kilku laty dopuszczałem możliwość łączenia funkcji obiektu (przy założeniu jego wczesnej metryki - sugerowanej przez autorkę), z wieżowymi monastyrami eremickimi o tradycji bizantyjskiej, jakie powstawały w okresie między VII a XIV w., m.ln. na odległych od Imperium pograniczach religijnych i kulturowych''. Hipoteza ta ma wszakże podstawowy mankament: słabość podstaw datowania obiektu. Zastosowana w latach siedemdziesiątych XX w. metoda węgla radioaktywnego nie budzi dziś zaufania, ze względu na znane braki jej precyzji, zwłaszcza w odniesieniu do okresów chronologicznie młodszych. Ale zarazem czas wybudowania wieży trudno jest też przesuwać w głąb wieku XIII w sytuacji, gdy w źródłach pisanych nazwa miejscowa „Stołpie" (od stołpu - wieży) pojawia się juz w początkach tego stulecia. Dlatego wypada się zgodzić z tezą Ireny Kutyłowskiej (1997: 28), że lerminus antequem dla czasu powstania tej budowli, wyznacza najpewniej koniec wieku XH. Wyklucza to możliwość, że mogą to być pozostałości późnośredniowiecznego gródka.

Problemów interpretacyjnych pozostaje więc wiele. W roku 2003 podjęto kolejne badania weryfikacyjne stołpijskiego zespołu . Prace są w toku, stąd trudno w tym miejscu o konkluzje na temat chronologii i funkcji całości założenia. Ograniczę się zatem do stwierdzenia, że z odkrytych dotąd kontekstów stratygraficznych pozyskano ceramikę o cechach stylistycznych charakterystycznych dla tradycji msko-bizantyjskiej, w tym ułamki naczyń' angobowanych i pokrywanych barwnym szkliwem. Są tam również liczne fragmenty szkliwionych płytek ceramicznych, znanych już wcześniej z odkryć na Wysokiej Górce w Chełmie, a zatem z miejsca, gdzie znajdowała się rezydencja książęca . Okres od drugiej połowy XII do drugiej połowy XIII w. wydaje się, przy obecnym

i Por A Buko 1000 158; na lemat Średniowiecznych budowli wieżowych o charakterze klasztornym piszą rowmcż Gh. GhfWor i inat 1957, G Dacaudirs 1996; w cytowanych pracach literatura. Wieżowy klasztor | kapkcą na uobIb piętrze, przypominający formą budowlę stolpijską 1 datowany na wiek DC, znany mi jem x BkjKowofcl Torba kolb Mediolanu

⁷ kh realizacje umożliwił grant Maniatencwa Nauki, koordynowany przez Instytut Archeologii I Etnologii PAN Prace obejmują cykl ponad dwuletnich (2005-2005) badań terenowych I towarzyszących im prac o charakterze Imeidyacyplmatnym. Efektem realizacji projektu będzie publikacja książkowa.

cznafca naczyniowa znajdowana w Siotpiu we wszystkich eksplorowanych warstwach wykazuje cechy technologiczne i atykatyczne oraz bezpośrednie nawiązania do zmpotówjf^^Bjjiholtednłowicc/m. i. I Chełma, badanych w brach doewKt^**-^afych na stanowisku nr 144 (por. rozdz, 10). W kontekstach naiąiaiifk | użytkowaniem aeapotu —ołpąakicgp brak naiomUat materiałów pd¹nośredniowic< cnych i no-wotytnycb Sporadycznie. jako maiertał rezydualny. wysrępu|ą ułamki naczyń z okresów chronologicznie MhModi.

stanie badań, najbardziej prawdopodobnym czasem wzniesienia i funkcjonowania Stołpijs kiego zespołu’. Weryfikowana jest również hipoteza o rusko-bi-zantyjskich kierunkach inspiracji, które przyczyniły się do powstania budowli wieżowej. Na ostateczne rozstrzygnięcia tych i wielu innych kwestii należy zaczekać do czasu zakończenia badań i pełnej publikacji wyników. ¹

1

Tę Ńystępnu diagnozę chronologiczna, kufer) podstawę stanowi ceramika, wspierają dary t uzyskane w 1003 r. w poznańskim Laboratorium Radiowęglowym. Odnoszą się one do drugie) połowy XII w (próbki iwęgkfeiego ziarna z podwaliny kamienne) konstrukcji gródka) i drugiej palowy Xm w. (zwęglona bdka pochodzącą z destrukcji ostatniej stratygraficznie, najpóźniejszej drewniane) budowli, zidentyfikowany na majdanie w południowe) częAci gródka