55503 P1190183 (2)

276

GRODY NIEZWYKŁE

Cred, 1993-1994) jako fcaptysterium. Zakładano, że wybudowano je na krótko przed chnjem Mieszka. Natomiast budowlę palatialną określono jako episco-plum. czyli dom biskupa.

Kolejnym elementem wyróżniającym Ostrów Lednicki jest znajdująca się nieopodal opisywanych budowli jednonawowa kamienna świątynia. Składa się ona z kwadratowej nawy o długości 9 m i z prostokątnego prezbiterium o wymiarach 33 x 5,5 m oraz z przyległych doń dwóch aneksów. Obiekt położony jest w północnej części grodu, wokół niego funkcjonował niewielki cmentarz (ryc 11.5. 11.6) Po badaniach lat dziewięćdziesiątych XX w. część badaczy z zespołu kierowanego przez Klementynę Żurowską skłonna była upatrywać tu katedry biskupiej. W ten sposób cały ten kompleks zyskiwał rangę centralnego ośrodka nowej wiary. Dało to asumpt do wysunięcia przypuszczenia, że to właśnie tutaj, w rezydencji biskupa Jordana, odbył się chrzest Mieszka 1 jego

najbliższego otoczenia. Dopiero w fazie następnej, około 1000 r., miała nastąpić zmiana funkcji tego obiektu, z eplscopium na świecką rezydencję władcy. Hipoteza ta, sformułowana i rozwinięta przez autorów monumentalnej pracy: U źródeł chrześcijaństwa w Polsce Ostrów Lednicki, spotkała się z glosami krytyki. Odnoszono się I z rezerwą do podstaw tych interpretacji, w tym do zastanawiająco I skromnej wielkości i wystroju domniemanego kościoła biskupiego. Było to udeizające, ponieważ H jUj ....    3_ w tym samym czasie program bu-

lyc. Bdtonsimcia bryły kościoła na Osnowie    ^w

Ledntkun *wrc J G&edćiegp oyxac M. Trzeoedul    dowy kościoła misyjnego realizo-

wano w Poznaniu; mamy tam zarówno ślady najstarszej katedry, jak też, zdaniem części autorów, pozostałości pierwszego baptysterium (por. rozdz. 10). Mało przekonywająca jest też opinia, Ze najstarszą siedzibę biskupa misyjnego Jordana zlokalizowano nie w miejscu dużego skupiska ludności, jakim bez wątpienia była aglomeracja Poznania, lecz na wyspie, a zatem na terenie wydzielonym i stosunkowo odludnym. Ostatnio wraca się więc do pierwotnej koncepcji, Ze w zespole kamiennych budowli upatrywać należy od początku założenia rezydencjonalnego świeckiego, składającego się z pałacu i kościoła zbudowanego na potrzeby dworu, tj. kaplicy z urządzeniem chrzcielnym oraz jednonawowego kościoła. Przylegający do rezydencji kościółek i miejsce chowania zmarłych wewnątrz świątyni funkcjonowały w pierwszym okresie państwa wczesnopłastowskiego, podczas gdy nekropola zewnętrzna powstała, jak wykazują wyniki badań archeologicznych, już po najeździe Brzetysława na Polskę, to jest po 1038 r. (J- Górecki 2001: 67 i n.)

I Jednonawowy kościół cmentarny (?) zbudowano w tym samym czasie, co budowlę pałacową; tym samym stał się on jedną z najstarszych nekropoli w państwie pierwszych Piastów. Zmarłych chowano zarówno wewnątrz, jak i wokół świątyni. Ich dała składano w kamiennych komorach znajdujących się w nawie i w aneksach budowli. Taka lokalizacja zdaje się wskazywać, że zmarli to przedstawldele arystokratycznych elit. Sensacją archeologiczną było odkrycie we wnętrzu kośdoła szczątków kilkuletniego chłopca mającego na placu zkxy pierścień. Zdaniem części badaczy, był to członek dynastii rządzącej o nieznanym imieniu. Dalej w swych przypuszczeniach idzie Gerard Labuda (1968: 397 1 n.), który szczątki owego chłopca identyfikuje jako materialne świadectwo związku polskiego władcy z księżniczką Przedsławą - siostrą księcia ruskiego ^Włodzimierza, którą jako brankę Chrobry przywiózł z Kijowa i która zapewne urodziła mu tutaj nieślubnego syna. Na wschodni aspekt interpretacji pośrednio E naprowadzają znaleziska przedmiotów ewidentnie ruskiego pochodzenia (m.in. relikwiarza — enkolpionu). wskazujących na obecność w środowisku Lednicy grupy osób związanych z Bizancjum i Rusią. W myśl koncepcji Labudy, cały kompleks lednicki mógł zatem powstać dopiero po wyprawie ruskiej Bolesława w 1018 r., kiedy to wraz z polskim księciem przyjechała do Polski wspomniana | Przedstawu; należałoby go interpretować jako miejsce pobytu księżniczki, która nieformalnie była drugą żoną polskiego władcy. Hipoteza ta nie wydaje się wszakże wystarczająco podbudowana źródłowo, a obecność wspomnianych przedmiotów o cechach wschodnich, znanych również z innych ośrodków wczesnopolskich, może mieć zupełnie inne uzasadnienie. Dlatego tez większość I badaczy przychyla się do opinii, że kompleks lednicki zaistniał już w czasach Mieszka I. Nierozstrzygniętym wszakże pytaniem pozostaje, kogo pochowano W grobie dziecięcym.

Rltolejnym godnym uwagi elementem zespołu lednickiego jest drewniana zabudowa wnętrza grodu, a zwłaszcza budowle z korytarzowymi wejściami. Tego typu budynki, niektóre znacznych rozmiarów, stanowią specyfikę Ostrowa