P1210157

166 Praca socjalna w rodzinach upośledzonych społecznie

cjonowanie w warunkach wytworzonych na skutek zmian stosunków produkcji, rynku pracy i organizacji życia zbiorowego. Ekspansja partnerskiego modelu rodziny, którą od jakiegoś czasu obserwujemy, świadczy, iż obecnie to on jest bardziej funkcjonalny i efektywny.¹⁴

Kobiety socjalizowane do pełnienia tylko tradycyjnych ról, bądź wyposażonych w umiejętności pozwalające im podjąć tylko takie role, wystawione są w tej sytuacji na szczególne ryzyko. Uzależnione od mężczyzny (męża/partnera) popadają w upośledzenie społeczne, jeśli on zawiedzie.

Czy na zjawisko upośledzenia społecznego patrzy się bezpośrednio przez pryzmat przedstawionego materiału empirycznego, czy też z makro perspektywy przemian modelu rodziny, jest czymś uderzającym, iż uwaga ogniskuje się na kobiecie: to od niej zależy, czy rodzina ostatecznie popadnie w niedostatek czy nie, na niej spoczywa obowiązek zaradzania jego skutkom. Sytuacja ta uzasadnia, by kobietę uznać za centralną postać strategii przezwyciężania upośledzenia społecznego przybierającego formy odpowiadające zidentyfikowanym w trakcie badań syndromom.

By pokazać, w jakimi stopniu przy konstruowaniu takich strategii można wykorzystać możliwości pracy socjalnej warto, jak się wydaje, odwołać się do istniejących strategii redukowania biedy i ekskluzji społecznej. Otóż, da się tu wyróżnić trzy podstawowe podejścia: 1) „skoncentrowane na dobrach” (goods-centred), 2) „skoncentrowane na osobach” (people-cen-tred) oraz 3) „skoncentrowane na instytucjach” (institution-centred).¹³

Ad. 1) Istotą strategii „skoncentrowanej na dobrach” jest udostępnienie towarów postrzeganych jako źródło dobrobytu. Praktykowanie jej zaś polega na zwiększaniu podaży dóbr i usług oraz zapewnianiu gospodarstwom domowym bezpiecznych i odpowiednio wysokich dochodów. Upośledzenie społeczne definiuje się tu zarówno w kategoriach biedy absolutnej, jak i relatywnej. Strategia ta opiera się na przekonaniu, że

Badania pokazują, iż: „W polskich rodzinach dominuje tradycyjny podział ról przy wykonywaniu obowiązków domowych. Kobiety dźwigają ciężar zdecydowanej większości prac, tylko w nielicznych są w dużym stopniu wyręczane, w innych zaś wspomagane, głównie przez mężów. Dzieci pomagają przede wszystkim w pracach lżejszych, mniej odpowiedzialnych” (komunikat CBOS, Kobiety o podziale obowiązków domowych, 1997, dostępny na stronie: www.cbos.pl).

Social Exclusiort and Anti-Poverty Strategies, International Instilute for Labour

Studies, dostępne w Internecie: www.ilo.org/public/cnglixh/burcau/inKt/papcrs/synth/so-

ccxZch4r.htm