51893 P1210167

176 Praca socjalna w rodzinach upośledzonych społecznie

wania wszystkich trzech źródeł niezaradności. Materiał empiryczny przedstawiony w pierwszej części niniejszego rozdziału zdaje się to potwierdzać. Przesądzają o tym te cechy i atrybuty badanych kobiet, które złożyły się na ich kapitał indywidualny, społeczny i ekonomiczny. Wynika to z faktu, iż - przypomnijmy - procesy ekskluzji prowadzące do upośledzenia społecznego stawiają ludzi w sytuacji opresji; opresja zaś w codziennym funkcjonowaniu wyraża się trudnościami w radzeniu sobie z sprawami, które niesie życie i narastaniem nierozwiązanych problemów (kumulatywny aspekt wielowymiarowości społecznego wykluczenia). Uwagi te prowadzą do konkluzji, by w odniesieniu do kobiet z rodzin upośledzonych społecznie sięgnąć po taką koncepcję pracy socjalnej, która adresuje swą ofertę do osób opresjo-nowanych. Warunki te spełnia tzw. feministyczna praca socjalna. Jej wybór wydaje się tym bardziej właściwy, że sytuacja kobiet z rodzin upośledzonych społecznie niewątpliwie wiąże się z podstawową kwestią pozycji kobiety w społeczeństwie.

W obszarze pracy socjalnej podejście feministyczne, którego inspiracja w teorii i ideologii feministycznej jest oczywista, należy do najnowszych uznanych orientacji teoretycznych. Pojawiło się pod koniec lat sześćdziesiątych, ale dojrzałość, jak zauważa Mary Valentich, zaczęło osiągać w drugiej połowie lat osiemdziesiątych.²⁵ Nie ma powodu, by w tym miejscu odnosić się do samej teorii feministycznej, tym bardziej, że nie jest ona jednolita i cały czas ewoluuje, istotne natomiast wydaje się zwrócenie uwagi na jej związki z pracą socjalną i jej feministyczną odmianą.²⁶

Z jednej strony podkreśla się zatem zgodność między teorią feministyczną a samą pracą socjalną. Dotyczy ona podstawowych dla obu dziedzin wartości i kategorii analitycznych. Tak więc zarówno feminizm,

M. Valentich, Feminist Theory and Social Work Praclice, w: Social Work Treatment...

* W obrębie teorii feministycznej wyróżnia się trzy podstawowe nurty: liberalny, socjalistyczny i radykalny, który z kolei ma dwie odmiany: kulturową i lesbijską; za: R. Morrison Van Yoorhis, Feminist Theories and Social Work Praclice, w: Humań Behaviour Theory... Podstawowa oś ewolucji polega na stopniowym wiązaniu kwestii płci z innymi wymiarami kształtującymi doświadczenie i tożsamość, takimi jak rasa czy klasa społeczna; za: M. Bricker-Jenkins, P. Locket, Women: Direct Praclice, w: Encyclopedia of Social Work, 19 Edidon...