60528 P1210161

170 Praca socjalna w rodzinach upośledzonych społecznie

Definiowanie problemu

Przypomnijmy: prowadzone wcześniej rozważania doprowadziły do konkluzji, iż problem kobiet z rodzin upośledzonych społecznie polega I na ich niezdolności do substytucji męża/partnera w realizacji ról, które I w gospodarstwie domowym powinien pełnić mężczyzna. Pamiętając, iż I odpowiadają one za funkcjonowanie rodziny, oznacza to ich niesamo-dzielność życiową. A zatem rozwiązanie problemu, pożądany stan, któ- 1 ry miałby być osiągnięty, to samodzielność życiowa.

Samodzielność życiowa bywa na ogół rozumiana jako niezależ- 9 ność od publicznych źródeł wsparcia i pomocy.'⁸ Ma ona zasadniczo 9 pozytywny charakter, mianowicie wtedy, gdy dana osoba samodziel- I nie daje sobie radę w życiu: konstruktywnie rozwiązuje swoje próbie- I my, jest w stanie zaspokajać zmieniające się odpowiednio do wieku I i fazy życia potrzeby, osiąga zamierzone cele. Zdarza się także, iż ktoś 1 jest w tym znaczeniu samodzielny, tzn. z różnych przyczyn nie korzy- 1 sta z pomocy mimo, że w istocie wsparcia potrzebuje — jest to przypa- I dek rodzin upośledzonych społecznie, których wykluczenie obejmuje fl także system pomocy społecznej. Efektem pozostawania w tego typu fl „samodzielności” jest pogłębianie się problemów i trudności życio- 1 wych - rzecz jasna stan ten ma charakter *destrukcyjny i prowadzi do 9 pogłębiania doświadczanego upośledzenia społecznego. Należy zatem I odróżnić od rzeczywistej samodzielności życiowej pozorną samodziel- 1 ność ekskluzyjną.

Podobnie wypada odróżnić niesamodzielność życiową, rozumianą fl jako zależność od publicznych źródeł pomocy na skutek niezaradności 1 i bezradności, od niesamodzielności polegającej na odzyskaniu możli- fl wości rozwojowych - radzenia sobie z problemami, realizacji życio- fl wych aspiracji, uczestniczenia w różnych formach życia społecznego fl itp. — dzięki uzyskaniu niezbędnego wsparcia. Wypada zauważyć, iż ten fl typ niesamodzielności, nazwijmy ją inkluzyjną, w pewnym stopniu cha- I rakteryzuje bardzo wiele rodzin w pełni uczestniczących w życiu spo- fl —

W tym i następnych fragmentach niniejszego rozdziału korzystam z wyników 1 prac wykonanych w ramach projektu studyjno-badawczego „Warunki samodzielności -j życiowej matek samotnych” wykonanego wespół z Anną Olech; T. Kaźmicrczak. A. I Olech, Warunki samodzielności życiowej matek samotnych. Raport z badań Centrum I Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa 1997 (niepublikowany).