P1280516

116 NOYALIS

musi być symboliczne albo wzruszające. Wzruszające znaczy tu tyle, co w ogóle poruszające. To, co symboliczne, nie porusza bezpośrednio, lecz pobudza do własnej aktywności. Jedno drażni i podnieca, drugie wzrusza i porusza. Tamto jest działaniem ducha, to — pasywnością natury, tamto zmierza od pozoru do bytu, to — od bytu do pozoru, tamto — od wyobrażenia do oglądu, to — od oglądu do wyobrażenia. Niegdyś poeta mógł być wszystkim dla wszystkich, krąg był jeszcze tak wąski, ludzie jeszcze równi w swej wiedzy, doświadczeniach, obyczajach, charakterze; taki pozbawiony potrzeb człowiek w tym świecie prostych, ale silniejszych potrzeb tak pięknie wynosił ludzi ponad nich samych ku uczuciu wyższej godności — ku wolności; wrażliwość była jeszcze tak świeża.

Przełożył Jerzy Prokopiuk

[KARL WILHELM] FRIEDRICH VON SCHLEGEL (ur. 10 marca 1772 w Hanowerze; zm. 12 stycznia 1829 w Dreźnie, szlachectwo nadano mu w 1815)

Syn pastora protestanckiego, pochodził z zamożnej rodziny o bogatej tradycji kulturalnej. Już w młodości interesował się literaturą i filozofią grecką (Platon). W 1790 r. rozpoczął studia prawnicze w Getyndze, kontynuował je w latach 1791—1793 w Lipsku. Głównym jednak jego zajęciem była literatura. Plany twórcze dotyczyły początkowo historii poezji starogreckiej. W powstałych wówczas studiach akcentował — w przeciwieństwie do Winckelmanna (1717—-1768) — pierwiastek dionizyjski w sztuce antycznej. Po ukończeniu studiów zamieszkał w Berlinie, ale już latem 1796 r. na zaproszenie Schillera, szukającego współpracowników do wydawanego przez siebie czasopisma „Die Horen” (Hory), wyjechał do Jeny, gdzie przebywał już jego starszy brat August Wilhelm Schlegel (por. biogram), którego dom stał się miejscem spotkań romantyków kręgu jenajskiego. Tu Friedrich Schlegel zetknął się z filozofią Johanna Gottlieba Fichtego (1762—1814). Wpłynęła ona decydująco na kształtowanie się jego wizji świata, m.in. dzięki wskazaniu na metodę genetyczną jako medium badania zjawisk kultury. Współpraca z Schillerem przy redagowaniu „Die Horen” nie trwała długo, bowiem różnice w spojrzeniu obu autorów na rolę i funkcję sztuki w społeczeństwie były zbyt duże.

W maju 1798 r. Friedrich Schlegel z bratem Augustem Wilhelmem rozpoczął wydawanie czasopisma „Athenaeum”, najważniejszego periodyku wczesnego romantyzmu niemieckiego. „Athenaeum” nie cieszyło się powodzeniem wśród publiczności literackiej, wydawcy mieli kłopot ze sprzedażą nakładu 1250 egzemplarzy. Opinię publiczną szokował ponadto związek Friedricha Schlegla ze starszą od niego Dorotheą Veit, córką filozofa Mosesa Mendelssohna, która w grudniu