94296201

546 S. KOZNIEWSKI

stronę, że musi być prowadzone prawie stale, albo bardzo często powtarzane, gdyż tylko pod tym warunkiem osobnik, pozbawiony funkcyi normalnej tarczycy, może pracować i żyć.

Jak widzimy więc, cały szereg faktów wskazuje, że gruczoł tarczowy produkuje jakieś substancye, które dla prawidłowej funkcyi innych narządów są niezbędne. Jakie to jednak są substancye, dotychczas dokładnie orzec nie możemy. Niektórzy autorowie uważają jako substancyę czynną wspomniany wyżej związek organiczny jodu. Dotychczasowe badania jednak nie wskazują bynajmniej, ażeby oba wyżej wspomniane związki: jodotyryna i jodotyreoglo-bulina, były ciałami równie czynnemi, jak sam gruczoł, ażeby mianowicie te ciała były owym nieznanym hormonem. Z pojęciem bowiem hormonu wiążemy wyobrażenie ciała, które już w bardzo małych ilościach wywołuje efekt fizyologiczny, w większych działa toksycznie. Jodotyreoglobulina takich własności nie posiada i pod względem leczniczym tylko w części może zastąpić substancyę gruczołu w stanie świeżym lub suchym. Muszą więc być jeszcze jakieś inne składniki w gruczole tarczowym, które pełnią wła&ciwą rolę hormonów.

b) Gruczoły przytarczyczne.

Na szyi obok tarczycy zostały wykazane w r. 1881 przez Sandstroma jeszcze dwie pary gruczołów, które nazwano przytarczycznymi. Spotykamy je u wszystkich zwierząt kręgowych, poczynając od gadów. Zwierzęta ssące posiadają zwykle 4 gruczoły przytarczyczne: są to małe (średnicy kilku milimetrów, wagi kilku centigramów), owalne lub okrągłe twory, leżące po dwa z każdej strony szyi w bliskości rozgałęzień tętnicy tarczowej dolnej; u człowieka leżą na tylnej powierzchni tarczycy, górne więcej ku tyłowi, glandndae parathyreoidales superior es poster iores, dolne zaś ku przodowi, gl. parath yreoidales inferiores anteriores.

Dodatkowe gruczoły przytarczyczne znajdują się często u szczurów w szczytach płatów grasicznych. Ze względu jednak na rozwojowy stosunek tych gruczołów do grasicy można przypuszczać, że takie dodatkowe gruczoły przytarczyczne istnieją i u człowieka.

Gruczoły przytarczyczne powstają z nabłonka entodermalnego wewnętrznych kieszonek oskrzelowych na bocznej ścianie późniejszego gardła (pharynr). Są więc z pochodzenia tworami zupełnie odrębnymi od tarczycy, która powstaje na przedniej ścianie gardła.