P1520689

on dalszym przemianom, których końcowymi produktami są lotne kwasy tłuszczowe (LKT). LKT są usuwane na zewnątrz otoczki bakteryjnej/ Proces glikolizy zaś dostarcza bakteriom energii do ich wzrostu i rozwoju, W wyniku trawienia węglowodanów, pojawiają się w przedźołądkach rożne LKT. Dodatkowo, około 10% LKT powstaje w wyniku bakteryjnego trawienia białek i tłuszczów. Stężenie i proporcje LKT zależą głównie od składu i ilości paszy oraz stanu fizjologicznego przeżuwacza. Generalnie, przy standardowym żywieniu, w ogólnej puli LKT 65% stanowi kwas octowy, 20% kwas propionowy, a 15% kwas masłowy i pozostałe LKT. Wzbogacenie dawki pokarmowej w siano zwiększa stężenie kwasu octowego (do 70-85%), dodanie zaś pasz treściwych zwiększa ilość kwasu propionowego (do 30-50%). Trzeci etap obejmuje wchłanianie LKT przez śluzówkę przedźołądków oraz ich dalsze przemiany. Wchłanianych jest 90% powstałych LKT, pozostałe 10% przechodzi z treścią pokarmową do dalszych odcinków przewodu pokarmowego. LKT wchłaniane są na drodze biernej dyfuzji, W treści przedźołądków LKT występują w formie anionów, ale wchłanianie cząsteczek LKT w postaci nie-z dysocjowanej jest bardziej efektywne. Przejście jonów LKT przez śluzówkę przedźołądków jest powiązane z przechodzeniem jonów wodorowęglanowych. Aktywna anhydraza węglanowa w śluzówce przedźołądków umożliwia powstanie w niej H₂C0₃, który dysocjując, dostarcza jony H⁺, neutralizujące jony LKT. Z kolei ze śliną, dostaje się do przedźołądków NaHC0₃ — dawca jonu wodorowęglanowego.

Tabela 6.3. Średnie stężenie glukozy we krwi u różnych gatunków zwierząt

Gatunek	Glukoza (mmol/1)
Krowa	2,8
Owca	2,3
Świnia	4,0
Koń	4,2
Pies	5,0
Kura	8,0

Wykorzystanie wchłoniętych LKT przez organizm przeżuwacza jest wielokierunkowe (rys. 6.9). Przede wszystkim ich przemiany pokrywają aż 70% zapotrzebowania na energię, a pozostałe 30% pochodzi ze spalania monosa-charydów, wolnych kwasów tłuszczowych i aminokwasów. Ponadto, kwas octowy zużywany jest do syntezy tłuszczu zapasowego, natomiast kwas propionowy jest u przeżuwaczy głównym prekursorem glukozy w procesie gluko-neogenezy.

Jak wspomniano, manosacharydy, dzięki obecnym w przedźołądkach bakteriom, ulegają prawie natychmiast fermentacji. W związku z tym, stężenie glukozy we krwi dorosłych owiec i bydła jest niższe w porównaniu ze zwierzętami nieprzeżuwającymi (tab. 6.3). Fakt ten sprawia, iż przemiany cukrów u przeżuwaczy różnią się w porównaniu z prze. mianami u zwierząt monogastrycznych: 1) głównym źródłem glukozy w ich organizmie jest proces glukoneogenezy (z kwasu propionowego, mlekowego, aminokwasów); 2) udział tego monosacharydu w syntezie tłuszczów jest znacznie ograniczony, wyższe kwasy tłuszczowe (WKT) powstają głównie z przemian kwasu octowego; 3) w czasie dąży i laktacji gwałtownie wzrasta

156