P1520737

inseminacji. Potrzeba spotkania się zwierząt chętnych do kopulacji i rola w tym feromonów jest szczególnie silnie wyrażona u zwierząt dziko żyjących. Niejednokrotnie wyczuwają one obecność osobnika odmiennej płci z odległości kilkunastu kilometrów. Obecność samicy będącej w rui pobudza u samca ośrodki płciowe w korze mózgowej, układzie limbicznym i podwzgórzu, skąd drogami zstępującymi impulsy nerwowe są przekazywane do części krzyżowej rdzenia kręgowego, gdzie znajduje się ośrodek płciowy, powodujący wzwód prącia (erekcję). Za pośrednictwem włókien nerwowych przywspółczulnych następuje napełnienie krwią ciał jamistych, przy jednoczesnym zmniejszeniu odpływu krwi z prącia, w wyniku czego następuje zwiększenie jego rozmiarów i usztywnienie. W ślad za odruchem erekcji następuje odruch wspinania i obejmowania samicy, a następnie wprowadzenie prącia do pochwy, co jest ułatwione przez wydzieliny dróg rodnych. Po wykonaniu pewnej liczby ruchów kopulacyjnych następuje odruch wytrysku nasienia - ejakulacja. Odbierane przez receptory prącia bodźce mechaniczne i termiczne przekazują pobudzenie do ośrodka ejakulacji (leżącego w części lędźwiowej rdzenia kręgowego), należącego do układu współczulnego. Po przekroczeniu progu pobudliwości ośrodka ejakulacji następuje przekazanie impulsów do efektorów, którymi są mięśnie dróg wyprowadzających nasienie. Skurcz mięśniówki nasieniowodów, cewki moczowej i ciał jamistych prącia powoduje gwałtowny wyrzut (wytrysk) nasienia. Hormonem, który wzmaga skurcze dróg wyprowadzających nasienie jest oksytocyna, uwalniana z tylnej części przysadki, skąd z krwią dociera do układu rozrodczego. Czas trwania kopulacji wynosi od kilkunastu sekund (buhaj, tryk) do kilku minut (ogier, knur). Erekcja i ejakulacja mogą wystąpić również pod wpływem bodźców nieswoistych, co umożliwia pobieranie nasienia do inseminacji. Odruch ejakulacji występuje poza zasięgiem czynności kierowanych przez wolę, jednak może on być zakłócony, np. w sytuacji strachu, bólu lub silnego hałasu.

Kopulacja wywiera silny wpływ na samicę. Kryciu towarzyszy zwiększenie wydzielania LH, oksytocyny i prolaktyny. U zwierząt z owulacją indukowaną, np. u królicy czy kotki, dopiero pod wpływem bodźców związanych z kopulacją wydziela się ilość LH niezbędna do spowodowania pęknięcia pęcherzyków jajnikowych. Wydzielana podczas krycia oksytocyna ma wpływ na mięśniówkę dróg rodnych samicy i wywołuje jej silne skurcze, które mają znaczenie przy transporcie nasienia.

7.6. Transport gamet i zapłodnienie

Zapłodnienie, czyli połączenie się komórki jajowej z plemnikiem, jest początkiem rozwoju zarodka i oznacza rozpoczęcie nowego życia. U zwierząt domowych nasienie podczas kopulacji jest wprowadzane do pochwy (krowy,