1194638991

Spotkało się to z protestem S. Askenazego. który po tym fakcie został ostatecznie zaproszony na posiedzenie Rady.

Nieprzychylnie do Polski nastawiony Drummond przedstawił Radzie Ligi Narodów memoriał, w którym stwierdził, iz Galicja Wschodnia znajduje się pod okupacją polską i jej tymczasową administracją. Mówił o ciężkim położeniu ludności ukraińskiej pozbawionej praw należnych mniejszościom narodowym i twierdził, ze zwierzchnictwo nad Galicją Wschodnią powinno należeć wyłącznie do Rady Najwyższej. Chciał przy tym doprowadzić do możliwie szybkiego rozstrzygnięcia całej sprawy, czemu przeciwdziałał S. Askenazy. Prawdopodobnie właśnie pod wpływem delegata polskiego pozostawały wystąpienia przewodniczącego Rady Ligi Narodow przedstawiciela Belgii Paula Hymansa. który referował nadesłane do Ligi Narodow dokumenty ukraińskie dotyczące Galicji Wschodniej. Powołując się na artykuł 91 traktatu z Saint-Germain. zaproponował on przekazanie owych dokumentów Radzie Ambasadorów, w której reprezentowane były mocarstwa posiadające na mocy owego traktatu prawa suwerenne nad Galicją. Wniosek ten. rozładowujący niekorzystną dla Polski sytuację, poparty został przez Askenazego. który obiecał tez doręczyć Radzie specjalną notę rządu polskiego ustosunkowującą się do zarzutów ukraińskich. Ostatecznie Rada Ligi Narodow w przyjętej owego dnia uchwale oświadczyła, iz: J. Postanowienia konferencji pokojowej o prawach mniejszości narodowych nie mogą byc zastosowane wobec Galicji Wschodniej, ponieważ leży ona poza granicami Polski: 2. Postanowienia o wykonywaniu mandatów i kontroli Ligi Narodow nad mandatariuszami nie mogą odnieść się do Galicji Wschodniej, ponieważ Polska nie otrzymała mandatu, a tylko prawo do administrowania tej krainy: 3. Nie można również stosować do tego przypadku zasad Konwencji Haskiej, bo wczasie. gdy ta konwencja była podpisywana. Polska jako państwo nie istniała; 4. Polska jest tylko faktycznie wojskowym okupantem Galicji, suwerenem są państwa Ententy (art. 91 traktatu w St. Germain) i dlatego Rada Ligi Narodow postanawia przedłożyć postulaty Galicjan odnośnie do prawnego stanowiska Galicji Wschodniej i przyszłości tego kraju do rozpatrzenia przez Radę Ambasadorów"¹. Wykonując powyższą uchwałę, p.o. sekretarza Ligi Narodow Dionizio Anzilotti przesłał przewodniczącemu Konferencji Ambasadorów w Paryżu J. Cambonowi raport Hymansa, notę Askenazego oraz kopie 29 dokumentów ukraińskich, które wpłynęły do Sekretariatu Ligi Narodow od kwietnia 1920 r. do 9 111 1921 roku². Zważywszy, iz. jak stwierdził S. Askenazy. ..moment był dla Polski szczególnie nieodpowiedni ze względu na ówczesny przełomowy okres decyzji w sprawie Gornego Śląska i Wilenszczyzny"⁴¹¹ oraz. co należy dodać, rozpatrywaną w I.idze Narodow kwestię Gdańska i toczące się rokowania w Rydze, postanowienie Rady Ligi Narodow należy uznać za taktyczny sukces dyplomacji polskiej.

Odroczenie decyzji w niczym nie zmieniło stanu faktycznego na terenie Galicji Wschodniej, a tym samym pozwalało na kontynuowanie polskiej polityki faktów dokonanych. Przekazanie sprawy Radzie Ambasadorów, gdzie Polska mogła liczyc na poparcie sojuszniczej Francji, sprzyjało odwlekaniu ostatecznego rozstrzygnięcia do chwili dogodnej dla rządu polskiego.

Rząd ZURL, nieposiadający terytorium ani uznania międzynarodowego, postawiony wkrótce wobec faktu dokonanego, jakim był dla niego traktat ryski. jedyną drogę dla swej dalszej działalności politycznej upatrywał w walce o wykonanie zasady suwerenności mocarstw, zawartej w artykule 91 traktatu w Saint-Germain⁴¹². Należy przy tym zauwazyc. iz mocarstwa nie dysponowały fizyczną możliwością sprawowania władzy suwerennej w Galicji Wschodniej, żaden bowiem rząd polski nie mógł wyrazie zgody na opuszczenie owej prowincji przez Wojsko Polskie, gdyż natychmiast przestałby byc rządem. Stąd tez suwerenność mocarstw nad tym krajem była jedynie teoretyczna. Oczywiście w ramach walki o korzystne dla Polski rozwiązania prawno-międzynarodowe punkt 4 uchwały Rady Ligi Narodow z 23111921 r. atakowany był przez Polakow gdyż powoływał się na artykuł 91 traktatu w Saint-Germain. który to traktat Pol ska ratyfikowała dopiero 11IV1924 r.. z datą wejścia w życie 22 VIII1924 roku Z chwilą decyzji Rady Ligi Narodow z 23II moc tego traktatu nie była więc dla Polski obowiązująca. Odmiennego zdania byli naturalnie prawnicy ukraińscy⁴¹¹

Dyplomacja ZURL. opierając się właśnie na postanowieniach traktatu w Sain t-Germain, kontynuowała akcję wysyłania not do Ligi Narodow również po 23II Podkreślała konieczność ustanowienia suwerenności mocarstw Kntenty w Ga licji Wschodniej oraz protestowała przeciwko wyrokom sądów „polskich władz okupacyjnych", które jako takie były pogwałceniem artykułu 91 tego traktatu⁴¹⁴

Rokowania polsko-sowieckie w Rydze, kończące stan wojny między obu pan stwami i stawiające mocarstwa zachodnie wobec fait accompli w kwestii wschodnich granic Polski, były również obiektem zainteresowania ZURL. Wysłała drugiemu Zgromadzeniu Ligi Narodów z działalności Rady Ligi i zarządzeń powziętych »v«lu wyloruwui uchwał I-go zgromadzenia 19 VIII1921 r.. „Przegląd Dypłomałyczny*. R. III. 1921. nr 9-10. s. 449.

411    Z. Zaks. Sprawa Galicji Wschodnie).... s. 144

412    Ibidem, s. 146-147.

413    Ibidem. $.146.

414    Ibidem.*. 147.

123

1

   Ibidem, s. 145 146.

2

   Ibidem, s. 144-146: W. M.. Scłiidna Hatyayna - Kilkadanych ifaktiw. .Diło" 1930. nr 159(12525). wiwtorok 22 lypnia. s. 1-2; K. Lewandowski. Sprawa ukraińska.... s. 191: V] sprawozdanie przedłożone