pdl7

archeologicznych, etnograficznych i językoznawczych. Rezultaty tych badań uległy zobiektywizowaniu w bogatej literaturze specjalistycznej przedmiotu. Wskazać tu zwłaszcza należy na prace takich autorów, jak W. Antoniewicza. J. Eisnera. J. Gąssowskiego. B. Gedygi, A. Gieysztora, H. Łowiafi-skiego, B. Merigiego. V. Pissaniego. N. Reitera, A. Schmausa. F. Sławskiego. W. N. Tokariewa, S. Urbańczyka.

Równolegle z działaniami zmierzającymi do rekonstrukcji obrazu dawnych religii słowiańskich rozwijała się refleksja naukowo-badawcza nad problematyką wierzeń demonicznych, historycznie ukształtowanych w słowiańskiej i polskiej kulturze ludowej. Problematyka ta znalazła stosunkowo szerokie odzwierciedlenie w naszej literaturze etnograficznej, poczynając od połowy XIX w. Fakt ten znalazł także odnotowanie w specjalistycznych opracowaniach bibliograficznych F. Gawełka. J. S. Bystronia, H. Bitner--Szewczykowej. H. Swienki. B. Gawina i G. W. Kamióskiej. Należy tu jeszcze nadmienić, iż cała ta stosunkowo bogata literatura w głównej mierze dotyczy analityczno-opisowej lub historycznej strony zagadnienia. Stąd też dotychczas nie dysponujemy wyczerpującymi opracowaniami syntetycznymi polskiej demonologii ludowej, które podejmowałyby kwestie genezy wierzeń demonicznych oraz charakterystyki poszczególnych etapów historycznego procesu ich rozwoju i przewartościowań w kontekście zasadności funkcjonowania społecznego.

Zapoczątkowanie badań naukowych nad problematyką polskich wierzeń ludowych, w tym również nad sferą wyobrażeń demonicznych, przypada na drugą połowę XIX w. Tendencje do podejmowania danych zamierzeń badawczych wyrosły na podłożu zainteresowań ówczesnego społeczeństwa polskiego, pozbawionego własnej państwowości, tradycjami swej przeszłości. Szczególnie zaś żywe były zainteresowania dziejami i kulturą duchową Słowiańszczyzny przedchrześcijańskiej, gdzie poszukiwano utraconej państwowości oraz źródeł rodzimej kultury narodowej. Równolegle z omawianym powyżej rozwojem refleksji nad mitologią słowiańską podejmowane były działania zmierzające w kierunku rejestrowania i opisywania poszczególnych wątków wierzeń ludowych. W rezultacie owych działań ukazywać się zaczęły pierwsze opracowania, jak Ł. Gołębiowskiego .Lud polski, jego zwyczaje, zabobony" (Warszawa 1830), K. W. Wójcickiego „Klechdy, starożytne podania i powieści ludu polskiego i Rusi" (1833) i „Fantastyczne postacie ludowe" (1863), L. Siemieńskiego „Podania i klechdy polskie, ruskie i litewskie" (Poznań 1849), Z. Glogera „Zwyczaje ludu z okolic Tykocina i Bielska" (Warszawa 1868) czy F. Kozłowskiego „Pieśni, podania, bajki, zwyczaje i przesądy ludu z Mazowsza Czerskiego" (Warszawa 1873).

Mówiąc o początkach polskich badań etnograficznych nad sferą wierzeń ludowych wskazać zwłaszcza należy na działalność badawczą O. Kolie