6931257556

70

KAZIMIERZ WOLNY-ZMORZYŃSKI

portażu są rezultatem obserwacji i badań reportera, zbierającego materiał w terenie.^{1 2}

Rolf Schulze z Uniwersytetu Lipskiego w pracy „Einfuhrung in die jour-nalistische Methodik” (1985) stwierdził, że reportaż to tekst, który ma przedstawiać aktualne sprawy różnych środowisk w plastycznym obrazie życia, ujęte w sposób problemowy i oddający aktualną atmosferę wyda-

r X

rzen .

Do cech gatunkowych reportażu należą:

-    relacjonowanie różnego rodzaju ciągów zdarzeniowych, prezentacja postaci i ich losów w sposób przyczynowo-skutkowy niemal jak w noweli (wartka akcja);

-    przedstawianie w sposób obrazowy i opisowy określonych środowisk i ludzi;

-    posługiwanie się środkami artystycznymi (m.in. obrazowaniem, relacją, dialogiem) charakterystycznymi dla noweli.

Zasadniczą funkcją reportażu jest informacja. Czytelnik zakłada, że czytając go, ma do czynienia z faktami rzeczywistymi (jak pamiętamy, teoretycy noweli z Wielandem i Goethem na czele, wykluczali z niej fikcję).

Reportaż przedstawia więc rzeczywistość na podstawie obserwacji i bezpośredniego badania faktów przez reportera. Ustalonym faktom, jako treści reportażu, układającym się w formie materiału fabularnego, zebranego od rzeczywistych ludzi przedstawionych w czasie i przestrzeni, odpowiadają ujęcia dostrzeżonych przez reportera problemów, które określają sposób wyrażania tego materiału językiem reportera i bohaterów ukazywanych wydarzeń.

W reportażu reporter przedstawia zdarzenia, ściśle przylegające do siebie i prowadzące do punktu kulminacyjnego, tj. momentu decydującego

0    losie bohatera czy ukazywanego środowiska. Konstrukcja reportaży jest ciągła, zamykająca temat w jednym, uporządkowanym schemacie lub w różnorako wyodrębnionych obrazach. Uzależnione jest to od ujęcia tematu.

Na przykład reportaż Ryszarda Kapuścińskiego pt. „Bezdomny z Haar-lemu”, z tomu „Wojna futbolowa”, ma konstrukcję ciągłą, a temat jej zamknięty jest w pewnych ramach. Wszystko zaczyna się od przedstawienia przez reportera przybycia ludności na plac West Endu w Akrze, na wiec, w którym bierze udział premier Kwame Nkrumah. Autor kończy reportaż dokładnym opisem wiecu i rozejściem się manifestujących. Między tymi ramami opowiedziano historię Kwame Nkrumaha, jego drogi do władzy

1    popularności. Poza tym reporter prezentuje jego postać, stosując dokładną charakterystykę zarówno bezpośrednią (opis postaci), jak i pośrednią (opis jego zachowań w kontaktach oficjalnych i prywatnych). Zdarzenia przed-

1

   Ch. S i ege 1: Dic Rcportage, Stuttgart 1978, s. 68 (Die Wirklichkeit des Abgebildeten wird konstitu-iert durch vorher bereits Bestehendes).

2

   R. Schulze: Die Reportage, [w:] Einfuhrung in die journalistische Methodik, Leipzig 1985, s. 176-188.