pdl7

chodzi wtedy, jeżeli ludzie nie wypełniają przykazań kościelnych. Wtedy Pan Bóg się złości i zsyła burze, aby ludzi pokarać" (AKE UMCS, 1118).

„Mówiono, że Pan Bóg tworzy chmury. Jak są grzmoty i wiatr, to św. Eliasz jeździ bryczką zaprzężoną w swego konia. Jak są błyskawice, to uderza biczem" (AKE UMCS, 1130).

„Chmury i deszcze przynoszą płanetnicy. Chmury wyciągają z bagien, a z deszczem mogą sprowadzać żaby i robactwo. Taką mają moc płanetnicy" (AKE UMCS, 1030).

„Chmury przenoszą płenetniki, noszą je na plecach i gdy się któryś bardzo zmęczy, to upuszcza chmurę i pada deszcz" (AKE UMCS, 1031).

2. Racjonalizowanie genezy chmur i burz na podłożu szczątkowych wiadomości zachowanych z czasów szkolnych bądź stanowących swoistą interpretację wiadomości zaczerpniętych z przeczytanych książek i czasopism, wysłuchanych audycji radiowych i niekiedy telewizyjnych. Trzeba jednakże nadmienić, iż poglądy te nie są bynajmniej wolne od tradycyjnych wątków myślenia magiczno-religijnego. Poglądy te reprezentowało ok. 25% informatorów. A oto niektóre z ich wypowiedzi:

„Chmury i burze powstają z pary wodnej,' a zsyła je Pan Bóg za grzechy" (AKE UMCS, 1041).

„Chmury biorą się wtedy, kiedy morze paruje. Mogą brać się jeszcze z dymu. Burze zsyła Pan Bóg, zaś św. Eliasz, który jest w niebie, kieruje wówczas piorunami" (AKE UMCS, 1135).

„Mówiono, że jak się łyska i walą pioruny, to chmury się o siebie ocierają. Mówiono też, że to idzie kara boża" (AKE UMCS, 1138).

„Starzy ludzie opowiadali, że gdy na niebie była tęcza, to wówczas wyciągała ona wodę z rzek i potem są burze i padają deszcze" (AKE UMCS, 1173).

3. Zajmowanie stanowiska uchylającego się od wyraźnego sprecyzowania poglądu na genezę chmur i burz. Stanowisko takie reprezentowało ok. 35% informatorów. Niekiedy nadawali oni swojemu stanowisku interpretację metafizyczną, jak np.: „Człowiek nie może wiedzieć, skąd biorą się chmury i burze, to jest niewytłumaczalne".

Według przekazu ok. 48% informatorów chmury burzowe i gradowe stanowiły miejsce przebywania lub domenę działania różnych mocy nadprzyrodzonych i nadzmysłowych, jak istoty boskie, wyobrażenia demoniczne, a zwłaszcza dusze nie ochrzczonych dzieci, bliżej nie określone dusze ludzi zmarłych oraz duchy bez rodowodu. W wypowiedziach informatorów na ten temat ujawniła się stosunkowo duża różnorodność poglądów:

„Opowiadano, że chmury prowadzą dusze ludzi, którzy popełnili samobójstwo" (AKE UMCS, 317).

„Mówiono, że z chmurami latały dusze niewierzących" (AKE UMCS, 1134).