P1350550

36

opłacaniem dodatkowego wysiłku i wkładu pracownika a wydajnością pracy powinny być bardziej korzystne, ale wtedy, gdy różne poziomy wzrostu wydajności pracowni, ków są dla firmy ważne. Dodatkowo wykonana praca w jednostce czasu, np. godzinie, dniu, może być opłacana w sposób proporcjonalny - tak samo jak za sztukę podstawową - a w szczególnych przypadkach nawet progresywny (np. w wąskich ogniwach, gdzie rozpatrywany jest wariant stosowania droższych godzin nadliczbowych). Nie we wszystkich zakładach większy wysiłek pojedynczych pracowników włożony w uzyskanie większej wydajności jest dla przedsiębiorstwa jako całości opłacalny, bo inni wykonują mniejszą ilość pracy lub wykonywanie więcej pracy nie jest potrzebne. W rachunku ekonomicznym polityki płac ważną rolę odgrywa relacja wzrostu płac w stosunku do wzrostu wydajności. Mało korzystne relacje mogą wpływać na korektę zamierzeń w zakresie kształtowania poziomów wydajności pracy w poszczególnych ogniwach produkcyjnych i na stanowiskach pracy.

Podstawowe determinanty polityki płac wynikające z uwarunkowań wewnętrznych firmy, do których zalicza się cele, przedmiot i programy działalności firmy, kondycję ekonomiczno-finansową oraz wielkość i strukturę zatrudnienia, ze względu na ich znaczenie zostaną bardziej szczegółowo omówione w punktach 4.2, 4.3 i 4.4.

4.2. Cele I przedmiot działalności firmy

Jasno sprecyzowany cel ułatwia pracownikom zrozumienie, co jest ważne dla firmy i na czym mają się w swojej pracy koncentrować. Cele są najczęściej bardziej skonkretyzowanym i i sformalizowanymi elementami misji, wyrażanymi w wielkościach mierzalnych. Z misji, aczkolwiek nie zawsze jest ona w firmie zapisana, wynikają postawy* i zadania kierownictwa oraz pracowników wobec zagadnień, które powinny być rozwiązywane w firmie na rzecz klientów, środowiska naturalnego, pracowników i społeczności lokalnej lub danego kraju. Misja też w wielkim skrócie ukazuje sposób dążenia do sukcesu.

Na wyznaczanie celów w różnym stopniu i zakresie mają wpływ właściciele i kierownicy firmy, klienci — głównie odbiorcy, także pracownicy oraz społeczeństwo i państwo. Państwo poprzez instrumenty podatkowe, celne, szczególne regulacje promujące newralgiczne lub ważne sfery działalności gospodarczej i usługowej kraju może ułatwiać lub utrudniać konkretyzowanie i wyznaczanie takich celów, które byłyby dla firmy opłacalne. We współczesnych gospodarkach świata widoczne jest oddziaływanie zarówno państwa, jak i społeczności lokalnej lub wszystkich ludzi w kraju na cele cząstkowe firmy, dotyczące ochrony środowiska naturalnego i przestrzegania norm ekologicznych. Tak więc z zewnętrz firmy generowanych jest wiele wymagań, które trudno byłoby pomijać w definiowaniu wieloletnich i rocznych jej celów.

Najbardziej ogólnym celem firmy jest prowadzenie działalności, do której została ona powołana, i uzyskiwanie wyników ekonomicznych pozwalających jej w najgorszym razie utrzymać się na rynku, a lepiej, gdyby umożliwiały dalszy rozwój. Formułowanie tylko jednego celu jest zazwyczaj niewystarczające, z wyjątkiem bardzo małych firm. Wybór celów do realizacji w konkretnym okresie zależy głównie od uwarunkowań techniczno-produkcyjnych w firmie, wymagań klientów i właścicieli.

Większość przedsiębiorstw, szczególnie dużych, jako główny cel przyjmuje maksymalizację tempa wzrostu produkcji i sprzedaży, a średnie i małe firmy maksymalizację zysku. Widoczna jest tutaj różnica w strategiach działania. Otóż firmy duże wiążą swoją długotrwałą egzystencję z rozwojem i wzrostem produkcji oraz ekspansywno-ścią sprzedaży, a firmy średnie i małe koncentrują się na działalności, która w krótkich okresach przynosi spektakularne zyski, co niekoniecznie zapewnia trwałą pozycję na rynku i egzystencję firmy.

Określając cele, trzeba uwzględniać całokształt działalności firmy oraz jej istotne powiązania z otoczeniem. Pewne cele mają charakter ogólny, a większość cząstkowy. Do ich sformułowania niezbędna jest analiza wszystkich sfer działalności firmy w kontekście wynikającym z łańcucha wartości, na który składają się dostawcy, producenci, klienci i pracownicy. Cele firmy można różnie klasyfikować. Mając na uwadze aspekt ludzki,wyróżnia się cele produkcyjne, ekonomiczne i społeczne.

Cele produkcyjne dotyczą zmian w zdolnościach produkcyjnych, programów asocty-mentowo-ilościowych wyrobów i usług, jakości, postępu techniczno-technologicznego, wprowadzania nowych i modernizacji produkowanych wyrobów, wprowadzania nowoczesnych rozwiązań w organizacji produkcji i strukturach organizacyjnych firmy.

Cele ekonomiczne, to zapewnienie osiągania jak najlepszych korzyści finansowych poprzez aktywną i korzystną sprzedaż wyrobów, wysoki poziom ściągalności należności w krótkich terminach, ciągłe poszukiwanie oszczędności w czynnikach produkcji i zmniejszenie kosztów wytwarzania.

Cele społeczne dotyczą możliwości zaspokajania potrzeb pracowników związanych z pracą zawodową poprzez odpowiednie wynagradzanie pracowników i stosowanie bodźców pozaekonomicznych, jak awanse, rozwój zawodowy, wzbogacanie pracy, stwarzanie bezpiecznych i w miarę możliwości komfortowych warunków pracy, kształtowanie akceptowanych przez pracowników stosunków pracy i kultury organizacyjnej.

Celów, jakie firma ma realizować, jest dużo. Mając na uwadze przedmiot i obszar, którego dotyczą, można je uporządkować w postaci piramidy celów, na szczycie której znajduje się jeden cel ogólny lub bardzo niewielka ich liczba. Najczęściej celami ogólnymi są ilość i wartość sprzedaży oraz wartość zysku. W niższych partiach piramidy znajdują się cele cząstkowe uwzględniające obszary działalności, na przykład rodzaj i zakres konkretnych inwestycji dotyczących zwiększenia zdolności produkcyj-