Plinusza opisy malarstwa i rzeźby Jan BiaŠostocki (5)

112 CZĘŚĆ I, 5: HISTORYCZNE SPOJRZENIE NA SZTUKĘ

wód⁵⁷. Wspaniały jest też jego Jowisz na tronie, w otoczeniu stojących bogów, oraz Herkules jako dziecko duszące węże, w obecności przestraszonej matki Alkmeny i Amfitriona. Wytyka mu się jednak, jakoby robił zbyt wielkie głowy i wiązania kości. Wszakże tak wielką odznaczał się starannością w robocie, że mając wykonać dla Agrygentyjczyków obraz przeznaczony na publiczny dar wotywny dla świątyni Junony Lacyńskiej, zrobi! przegląd ich dziewcząt rozebranych do naga i wybrał pięć, aby co w każdej najpiękniejszego, oddać w obrazie³⁸. Malow^rał także jednobarwnie, w bieli³⁹. Jego rówieśnikami i współzawodnikami byli: Timantes, Androkydes, Eupompos i Parrazjos. Ten ostatni wdał się podobno w zawody z Zeuksi-sem i kiedy ten przyniósł winogrona namalowane tak łudząco, że na scenę przylatywały ptaki, on sam okazał płótno, namalowane z taką wiernością, że Zeuksis, pękając z dumy z powodu wystawionej mu przez ptaki cenzurki, zażądał, żeby usunął wreszcie płótno i pokazał obraz. Kiedy zrozumiał swą pomyłkę, ustąpił pierwszeństwa szczerze zawstydzony, bo sam wprowadził w błąd ptaki, Parrazjos zaś jego - artystę. Później jeszcze raz miał Zeuksis namalować winogrona niesione przez chłopca, a kiedy do tych winogron zlatywały się ptaki, z tą samą szczerością rozgniewał się na swoje dzieło i orzekł: „Winogrona lepiej namalowałem niż chłopca. Bo gdybym i tego dobrze namalował, ptaki powinny się były lękać”. Wykonał także figurynki z gliny, które jako jedyne ostały się w Ambracji, kiedy stamtąd Fulwiusz Nobilior poprzewoził do Rzymu [189 p.n.e.] dzieła sztuki. Spod ręki Zeuksisa wyszła Helena, znajdująca się w Rzymie w krużgankach Filipa⁴⁰, a w świątyni Zgody Związany Marsjasz.

Parrazjos, urodzony W' Efezie, także wniósł dużo nowego. Pierwszy zachowywał w obrazie symetrię, pierwszy nadał twarzy pełnię wyrazu, włosom - wytw^rorność, ustom - urok. Według oświadczenia malarzy zdobył pierwsze miejsce w prowadzeniu konturu, na którym polega cala doskonałość obrazu. Malowanie bowńem ciała i powierzchni przedmiotów wymaga wprawdzie dużej sztuki, ale w tej dziedzinie wielu malarzy zyskało sławę; natomiast zakreślanie konturów ciał i ujmowanie malowidła w pewne ramy - to udaje się rzadko. Bo oto przedmiot w miejscu, gdzie się kończy, powinien sam się zewrzeć i tak się zaokrąglić, aby dać

■ - -

iummruiiHt!¹

gtjiiitniww