Podręcznik Zaręby
8

^rza

vie

we

ów

ne

to-

ik-

:z-

ub

cji

iZ-

ch

eń

lie

lic

ci.

na

u-

infiltracyjnych i przemieszczania materiału. Skutkiem tych procesów jest powstanie charakterystycznej mikrorzeźby: rynien i bruzd ściekowych, wałów przyścieżkowych, ^sto terasów i niecek powstałych wskutek wydeptywania, a także nisz i stożków osuwis-^cJ^e kowych. Intensywność oddziaływań jest uzależniona od struktury podłoża, nachylenia 'ch stoku j liczby turystów [107, s. 151-153], Można to zjawisko zaobserwować na górskich szlakach pieszych, szczególnie biegnących po stromych stokach, gdzie ścieżka turystyczna wygląda jakby została zaorana pługiem, rozgałęziając się w szereg głębokich r.nien i wysokich bruzd.

W Bieszczadzkim Parku Narodowym od 1995 r. jest prowadzony monitoring zr.!>zczeń środowiska przyrodniczego wzdłuż szlaków pieszych. Badania z roku 2001 pokazały, jak powiększają się obszary wydeptywane. Stwierdzono, że ponad 30% szlaków długości 28 km posiada IV (szerokość szlaku 3-5 m) lub V kategorię wydeptania (szerokość szlaku powyżej 5 m) [158, s. 193-194]. Podobne wyniki wykazuje monitoring prowadzony w Tatrzańskim Parku Narodowym, gdzie procesy erozyjne o różnym stopniu nasilenia zanotowano na ok. 1/3 ogólnej długości szlaków ary stycznych [41, s. 401],

Proces degradacji gleb wskutek deptania rozpoczyna się od zmiany ich struktury mechanicznej, przesuszenia wierzchnich warstw, zmiany temperatury, wypłukania soli — neralnych. Dalszymi konsekwencjami bezpośrednich oddziaływań są m.in.: zmiana praemności sorpcyjnej gleby, ograniczenie przepływu wody, obniżenie wilgotności, co r euchronnie prowadzi do erozji gleb. Zmiany właściwości gleby mają ogromny wpływ ■a szatę roślinną, ograniczają możliwości rozwoju warstwy korzeniowej roślin, a następnie powodują stopniowe zniszczenie drzewostanu i przekształcenie typu całego ekosystemu [107, s. 154],

Do procesów degradacji gleb w głównym stopniu przyczyniają się narciarstwo razdowe i turystyka piesza. Największa dewastacja gleby odbywa się podczas prac ziemnych związanych z przygotowywaniem tras zjazdowych, wycinaniem drzew, wykopywaniem dołów pod słupy nośne wyciągów i kolejek linowych. Zmiany órkonane w pokrywie glebowej często są już nieodwracalne [96].

1.3.6. Szkody w przyrodzie ożywionej

ji

>

Zagrożeniem dla roślinności znajdującej się na obszarze rekreacyjnym jest zarówno bezpośrednie użytkowanie terenu przez zwiedzających i wypoczywających ładzi, jak i eksploatacja obiektów i urządzeń turystycznych. Turyści, zbaczając ze sz aków, depczą roślinność, łamią gałęzie drzew, kaleczą korę, zrywają rośliny i niszczą grzybnię. Turyści górscy, wędrujący po Karpatach Wschodnich Ukrainy lub Rumunii. • azbijają obozowiska na znacznych wysokościach, wycinają w dużych ilościach kosodrzewinę, będącą jedynym źródłem opału, na wieczorne ognisko. W Himalajach, ^ Nepalu, jeden turysta uprawiający trekking potrafi zużyć 4-5 kg drewna dziennie [UNEP. 2002]⁵. Turystyka często powoduje zmiany składu gatunkowego różnych ekosystemów, wyginięcie gatunków bardzo cennych i charakterystycznych dla danego

Ibidem.

23