PTDC0063 (2)

130

czuje się zmuszona do spełnienia roli arbitra, tu raczej rozjemcy, gdyż zamiast walorów pióra zebrani mogli ooenió cechy charakterów uozestników tego towarzyskiego konkursu:

TRYSOTYN: Dla mnie ballada mało wartości posiada:

Dawno już ozas jej minął; starzyzna niemodna.

WADIUS:    Mimo to w oczach wielu zachwytu jest godna.

TRYSOTYN: Być może; ja zaś do niej wstręt stanowczy czuję. WADIUS:    Wartości jej to pewnie zgoła nie ujmuje.

TRYSOTYN: To zatęchłych pismaków rodzaj ulubiony.

WADIUS:    Dziw zatem, że naganę spotyka z twej strony.

TRYSOTYN: Dość niezdarnie ubierasz mnie w swoje przymioty, (wszyscy wstają)

WADIUS:    Na mnie ohoesz rzuoić ciężar własnej 3wej głupoty.

TRYSOTYN: Ejże, nędzny bazgraozu, tak cię złość uniosła?

WADIUS:    Ejże, ty wierszokleto, zakało rzemiosła!

TRYSOTYN: Śmieciarzu literacki, rabusiu wytarty!

WADIUS:    Chamski łbie!...

FILAMINTA:Ech, panowie, to są chyba żarty?

(akt III, sc. 5, przekł. T. Boya-Żeleńskiego)

Zupełnie inną odmianą dialogu jest konwersao ja. Cechuje ją zgodny stosunek replik o tendenojł rozwijająoej temat. Gdy idzie o cechy szczegółowe, definiowana bywa rozmaicie, jako "rozmowa towarzyska" (Skwarczyńska), jako "rozmowa dla samej rozmowy /'. . .J dość silnie zabarwiona estetyoznie" (Mukarov-sky), jako "każdy dialog bez zwykłej i bezpośredniej utylitarnoś-oi, przy którym mówi się przode wszystkim po to, aby mówić, dla zabawy, dla kurtuazyjnej gry" (Tarde). Historycznie związana z powstaniem instytucji salonu w XVI-wiecznej Francji (najsłynnie 1-sze: margrabiny de Rambouillet, panny de Scudery), jako wyraz ■tultury i życia towarzyskiego, później coraz częściej synonim rozmowy "pustej", w której celem jest popis słowny, a nie wymiana myśli i opinii.

V dramacie konwersacja jest formą przydatną tylko w pewnych cKolicznościaoh fabularnych. Służyć może charakteryzowaniu środowiska, jako środek prezentaoji satyrycznej - przez odpowiednio dobrany temat i niewspółmierną do jego znaczenia formę. Jest. to forma statyczna, zatrzymująca bieg zdarzeń, a - wskutek bez-konfliktowości - nawet żywszą wymianę myśli. Temat konwersacji, przeciwnie niż temat dyskusji, mieści się całkowicie w gestii bohaterów dramatu, nie może stanowić idei utworuJ

Staraiąc Sif zbudować jakąś uniwersalną definioję^konwer-

_sacji trzeba byleby uwzględnić następujące jej cechy. Ma ona cha-

■J* ją

■t-rągrią , ma :* cłsar-Łi -

a* raaaego eels

4 s-ps-aw istaerrs:

:f iuztmł* rwpl—<•

inn w

• rrsr***