Re exposure of DSC03317

ąjusza Hortala, Marka Krassusa i innych. Można wyliczyć, że jeden z nobilćw, który wzbogaci! się bardzo w młodości dzięid proskrypcjom sullańskim, posiadał majątki liczące wiele tysięcy hektarów. Był to Luęjuu Domicjusz Ahenobarbus, który w czasie wojny domowej (49 r. p.n.e.) walcząc przeciw Cezarowi obiecał swoim Żołnierzom prywatne nadziały ziemi, obejmujące obszar minimum 4 ty* sięcy ha. Rządy Sulli wzbogaciły garstkę nąjpotężniejszych nobilów, ale przyczy. niły się do ruiny tych, którzy byli jego przeciwnikami. W beznadziejnym ekonomicznie i politycznie położeniu znalazło się potomstwo 90 proskrybowanych senatorów. Wiała podejrzanym darowano wprawdzie życie, ale skonfiskowano ich majątki. Największe fortuny okresu schyłku republiki wyrosły głównie dzięki łupom z zyskownych wąjen. Wojny na Wschodsie z Mitrydatesem pontyjskim dały podstawę do powstania olbrzymich majątków najpierw Lucjusza Lukullusa, później Gnęjusza Pompąjusza.

W I w. p.n.e. bardzo wzrosły zyski z namiestnictwa prowincji, z drugiej jednak strony zmniejszyła się znacznie liczba tych, którzy mieli dostęp do tych korzyści (przed reformą Mariusza obowiązywało w zasadzie jednoroczne namiestnictwo). Prowincje dawały niespotykane dotąd możliwości bardzo szybkiego wzbogacenia się, adobyde jednak stanowisk dąjących do nich dostęp (konsulatu, pretury) stało się znacznie trudniejsze. Rozgorzała walka wyborcza o wyjątkowej ostrości. Środkiem powszechnie w niąj stosowanym stało się przekupstwo. Ustalone zostały nawet iwytujnw sumy, niezbędne do osiągnięcia wyższych urzędów. Oskarżony w 70 r. p.me. namiestnik Sycylii Werres skarżył się, że w okresie swego trzyletniego namiestnictwa mógł dla siebie zagarnąć tylko dochód jednego roku urzędowania, drugi był przeznaczony dla przyjaciół, a trzeci dla sędziów. Ci .przyjaciele* Werresa. którym opłacał koszty wyborcze, to przede wszystkim potężna rodzina MeteBów, zagarniająca dla siebie najważniejsze stanowiska w państwie. Protekcja Metdlów miała z kolei chronić Werresa po jego powrocie do Rzymu, gdzie ceaksł go proces o nadużycia w prowincji.

Wobec znacznego wzrostu kosztów wyborczych, które zaczynały się już przy niższych aznrnMfh kariery (urządzenie np. niezwykle kosztownych igrzysk przez edyłów, tsw. blask edyłsts). tylko bardzo bogaci nobIłowie midi szansę opłacenia wyborów na nąjwyżan stanowiska. Jeśli udawało się do nich dotrzeć i uboższym nabilom, to nie wystarczały sama zdolności, choćby najbardziej wybitne, trzeba się było finansowo i politycznie uzależnić od bogatszych i potężniejszych. Gąjusz Juliusz Cezar rozpoczynał karierę jako zubożały patrycjusz, prześladowany przez reżim sollański. Zdobycie urzędów kurulnych do pretury włącznie zawdzięczał w znacznym stopniu pomocy finansowej najbogatszego nobila, Krassusa. Dopiero namiestnictwo prowincji Hiszpanii (po preturze) pozwoliło Cezarowi spłacić część długów 1 zaspokoić przynajmniej nąjbardziej niecierpliwych wierzycieli-Cezar potrzebował jednak nowych i to wielkich aom na oaiągnięcie upragnionego konsulatu. WtaUd majątek uzyskał dopłato jako prokonsul w Galii w okresie 10 łat namiestnictwa.

Tylko nłalicznym nobllom udało się przsbłć przez ten las przekupstw, intryg iftajbardzląj bezlitosnej walki wyborczej, ad,co przegrali, niejednokrotnie nie byłi w etanie zapłacić (Rugów. Roeio sadłużsnie wśród nobilitaa i niezadowolenie

tej grupy, która nie miała szansy w legalny sposób poprawić swojej sytuacji ekonomicznej i politycznej. Najbardziej zadłużeni i zdesperowani nabfiowie przystąpili do spisku Katyliny (63 r. p.n.e.1. Sam przywódca dwukrotnie przegra! walkę o konsulat i liczy! już na zdobycie władzy tylko drogą gwałtownego przewrotu oporując radykalnym hasłem reform.

Zróżnicowaniu ekonomicznemu nobiUtas u schyłku republiki towarzyszył proces jąj rozbicia politycznego. Dość rzadko decydowały interesy całej warstwy (nie mówiąc juś o interesie państwa); czynnikiem zasadniczym stała się korzyść jednostek lub ich ugrupowań (faction**). Sprawy ideologiczne grały dla nobUów drugorzędną rolę, w zależności od osobistych korzyści zmieniali oni niejednokrotnie obóz polityczny przechodząc od optymatów do popularów i odwrotnie. Kilkakrotnie zmieniali swoje powiązania polityczne Pompęjusz i Krasaus. Wyjątkiem był raczej Cezar, który długo (do osiągnięcia dyktatUTy) pozostał wierny stronnictwu popularów. Wynikało to głównie z sytuacji życiowej Cezara; jego powiązania rodzinne i skromne możliwości majątkowe dawały ma szansę wybicia się wyłącznie za pośrednictwem popularów.

Istotną ewolucję polityczną przeszło samo stronnictwo popularów, załamanie się bowiem programu Grakchów osłabiło jego najzdrowszą podstawę społeczną tzn. ludność chłopską, której rola polityczna stale zię zmniejszała. W początkach I w. p.n.e. zaszły poważne zmiany w składzie społecznym popularów. Gąjuas Grakchua przeciągnął na swąją stronę ekwitów, nie okazali się oni jednak pewnym sojusznikiem. Ekwici, niezadowoleni z monopolu rządów nobiliias, chętnie popierali akcje wymierzone przeciw potędze politycznej senatu, obawiali się jednak radykalnych reform społecznych. Kiedy w 100 r. p.n.e. trybun ludowy Saturnl-nus wystąpił z szerokim programem reform przewidąjących m.in. zniesienie długów, ekwici natychmiast zerwali z popularami i pojednali się s senatem. W wyniku porozumienia dwóch podstawowych grup klasy psnującąj doszło do krwawej rozprawy z Saturninem i jego stronnikami, nadzwyczajna pełnomocnictwa z ramienia senatu otrzymał .ekwicki* konsul, Gąjuss Mariusz. Sprzeniewierzył się on ideom popularów doprowadzając do śmierci trybuna ludowego Satur-nina i pretora Głaucji.

Widownią nąjbardztej zaciętych rozgrywek między ekwitami i nobilami były trybunały sądzące nadużycia urzędników w prowincjach. Trybunały te, powołane rzekomo dla ochrony ludności prowincji, stały się dla niej jeszcze większą plagą. Mieszkańcy prowimji słusznie skarżyli się, że muszą zaspokajać nie tylko chciwość urzędników, ale jeszcze opłacać sędziów w Rzymie, frudno rozstrzygnąć, czy bardziej przekupne były trybunały senatorskie, czy ekwickie. Ekwici władąjąc tymi trybunałami od czasów Gajusza Grakcha skazali namiestnika prowincji Aąji, znanego z niezwykłej uczciwości, tylko dlatego, te ukrócił on nadużycia publikanów. Sulla po opanowaniu władzy (82 r. p.n.e.) odebrał sądownictwo o nadużycia w prowincjach ekwitom i przywrócił trybunaty senatorskie, o których mówiło się, że mogą skazać tylko bardzo ubogiego senatora, nie mającego nic do ofiarowania sędziom. Panowanie Sulli bardzo osłabiło pozycję polityczną ekwitów, znaczna ich część została wyniszczona fizycznie poprzez prośby-m