Re exposure of DSC03397

wydarzenia końca 406 r. i lat następnych można uznać za przełomowa w dzi*. jaeh Imperium.

Dła Rzymu i Italii na początku V w. zagrożeniem byli Wizygoci, którym przewodził utalentowany władca Alaryk I. Przez pewien czas powstrzymywał ich rzymski patrycjusz i magister mUitum Stylicho. Próbował on stosować wobec Gotów taktykę przymierzy i asymilacji kontynuując politykę Teodoąjusza Wielkiego i uważąjąc, że Imperium Rzymskie może utrzymać swą pozycję jedynie wtedy, gdy wchłonie część elementów germańskich. Sam Stylicho (pół-Wanda!) mógł uchodzić za przykład zromanizowanego Germanina, który rozumiał dobrze interesy państwowości rzymskiej. Styłichona zgubił jednak wrogi stosunek rządu konstantynopolitańskiego (spór między państwem zachodnim i wschodnim o prefekturę iliryjską, stanowiącą zabezpieczenie militarne przede wszystkim Zachodu), narastąjąca niechęć cesarza Honoriusza, który chciał się uniezależnić od potężnego .wielkorządcy’, a także intrygi dworskie w Rawennie. Niechętne Stylichonowi były również fanatycznie nastawione kręgi katolickie, ponieważ stosował on zasadę względnej tolerancji religijnej wobec osób wyznąjących starą religię.

Upadek i śmierć Styłichona w 408 r. ułatwiły triumf Wizygotów. Alaryk zajął Panonię i Noricum, a następnie zaatakował Rzym. Na razie odstąpił od miasta za cenę olbrzymiego okupu, ale w 410 r. Wizygoci zdobyli i złupili Wieczne Miasto. Alaryk przez trzy dni pustoszył Rzym oszczędzając tylko kościoły, do których schroniła się ludność. Następnie wycofał swe wojska do Galii. Uprowadził siostrę Honoriusza a córkę Teodozjusza. Galię Placydię, którą poślubił następnie władca Wizygotów, Ataulf. Galla Placydia kontynuowała politykę swego ojca, Teodoąjusza Wielkiego, szukając zbliżenia między ludnością rzymską i Gotami. Zdobycie Rzymu wywarło wielkie wrażenie na współczesnych, chociaż siedzibą cesarza była już od 402 r. Rawenna. Sytuację zachodniej części Imperium pogarszała zupełna obojętność władz wschodniego cesarstwa w Konstantynopolu, które troszczyły się wyłącznie o zabezpieczenie własnych granic i w razie konieczności płaciły wielkie sumy barbarzyńcom, którzy atakowali przede wszystkim zachodnie cesarstwo.

2. Upadek zachodniego cesarstwa rzymskiego

W V w. zachodnie cesarstwo rzymskie zaczęło się rozpadać na poszczególne państwa, okupowane przez plemiona barbarzyńskie. Zasadniczy przełom w sytuacji zewnętrznej nastąpił po 406 r., kiedy to potężna fala barbarzyńców wpłynęła do Galii, a Wandalowie i Swebowie zajęli zachodnią część Hiszpanii. Rzym utrzymywał władzę tylko nad częścią Galii i Hiszpanii. W 429 r. Wandalowie pod wodzą swego utalentowanego króla Genzeryka przeprawili się do Afryki tworząc na terenie Numidii i prowincji Afryki potężne państwo. Panowanie Wandalów było bardzo uciążliwe dla miejscowej ludności, która wyznawała katolicyzm zwal-

etany z codą bezwzględnością przez arieńskich najeźdźców. W połowie V w. istniało jut wiele nowych państw plemiennych, złączanych sojuszem z Rzymem jako fbederati. Frankowie aaliccy zajęli północne tereny Gełłża Rtlgici. Wlzygpći opanowali południowo-zachodnią część Galii, a Ostrogoci <wschodnia grapa Gotów) usadowili się w Panonii. W połowie V w. całkowicie nn»««w»nU mę od Rzymu Brytania, którą opanowały germańskie plemiona Aaglów. Sasów i Jutów.

W przeciwieństwie do rozdrobnionego i okrojonego państwa zachodmorzymakie-go cesarstwo wschodnie zachowało prawie niezmienione grasice i zdołało obronić swoją niezależność.

W połowie V w. największym niebezpieczeństwem dla cesarstwa rzymskiego stali się Hunowie, którzy doszli do szczytu potęgi pod rządami Attyii <434-453 rA Zdołał on połączyć koczownicze plemiona w wielkie państwo na terenach południowo-wschodniej Europy i zagrozić obu częściom Imperium. Cesarstwo rzymskie wschodnie i zachodnie broniło się przed Hunami drogą układów i okupów. Przez dłuższy czas powstrzymywał ich od bezpośredniego ataku na państwo zachodnie ostatni wybitny wódz rzymskiego Zachodu. Aecjuss. który byt długo zakładnikiem Hunów i poznał doskonałe ich obyczaje. Po powrocie do Rzymu uzyskał najwyższe stanowiska państwowe, został patrycjuszem i magi*t*r ulriusątie militiae, przez wiele lat sprawował rządy w imieniu Walentyn tana 111 (426-455 r.), syna Galii Placydii. Aecjusz zdobył najwyższe stanowisko patryęju-sza (434 r.) przełamując niechęć cesarzowej i opór innych pretendentów do władzy, z których najgroźniejszym był Bonifaęjusz. W walce z przeciwnikami korzystał ze swej prywatnęj armii, a także z pomocy wąjsk Hunów.

Attyla zaatakował tereny Panonii i Mezji, następnie wkroczył do Galii. Na Polach Katalaunjjskich (agri Catalauni) w Galii doszło w 451 r. do decydującą] bitwy między Hunami a armią rzymską pod wodzą Aeęjusza oraz jego sojusznikami, Wizygotami. Wojsko rzymskie składało się głównie t plemion .barbarzyńskich", Germanie jednak, w większości arianie stojący na dość wysokim poziomie cywilizacyjnym, obawiali się również dzikich plemion mongolskich. Aeęjustowi udało się powstrzymać dalszy pochód Hunów, którzy cofnęli się za Ren. W 452 r. Attyla zaatakował północną Italię, zajął Mediolan i Akwilęję, zagrozi! nawet Rzymowi, wkrótce jednak wycofał się za Dunaj po przyjęciu okupu od Rzymian. W pertraktacjach z Attylą pośredniczył papież Leon. Po śmierci Attyii w 453 r. państwo Hunów rozpadło się. Nie zdołało to jednak ocalić państwa zachód nio-rzymskiego.

Walki dynastyczne na dworze w Rawennie i dążenie Walentyniana Dl do przejęcia rządów bezpośrednio w swe ręce doprowadziły do zamordowania Aeęjusza w 454 r. W rok później zginął zamordowany sam cesarz, ostatni przedstawiciel dynastii teodozjańskiąj. Rozpoczął się okres agonii zachodniego cesarstwa rzymskiego, które atakowane z zewnątrz było na dodatek rozdzierane walkami wewnętrznymi o tron cesarski i stanowisko głównodowodzącego. Szczególnie złowrogą rolę odegrał w tym czasie Rycymer, syn Sweba i Wizygotki. który przez wiele lat kierując polityką Rzymu obsadzał tron „swoimi cesarzami”. Jeśli któryś z nich okazał się zbyt energiczny, Rycymer niszczył go. W czasie ostatnich

63S