P3150040

86 Ewa Czarkowska

na linii Warszawa - Mińsk¹. W maju 2005 r. białoruskie Mi Sprawiedliwości unieważniło wybory przeprowadzone przez Związek    '

Białorusi, w których wybrano władze ZPB, uznane za opozycyjne wobec*”*¹! Decyzja ta spowodowała wydanie przez polskiego ministra spraw zagrani^"^{111 1} oświadczenia, w którym stwierdzono, że akcja ta nie została wyrriier/«n ^ w mniejszość polską, ale ma na celu storpedowanie działań |_ff J ; niezależnych białoruskich organizacji pozarządowych"². Władze "bi»|,,f rozpętały akcję propagandową, w której zarzucono Warszawie ingetow w wewnętrzne sprawy Białorusi, wykorzystywanie Polaków do ęislćw fj* ^: tycznych, podjęto także szereg działań represyjnych wobec polskiej mniejszo^' Temperatura wzajemnych relacji wzrosła znacznie po uznaniu za persona grata kilku polskich i białoruskich dyplomatów oraz siłowym usunięciu legalnym władz Związku Polaków na Białorusi z siedziby Związku w Grodnie. \Vów«- i kryzys w stosunkach polsko-białoruskich osiągnął apogeum. W odpowiedzi m działania strony białoruskiej 28 lipca 2005 r. Sejm RP podjął uchwalę, w wyrażono oburzenie rozwojem sytuacji na Białorusi oraz potępiono ..nagmin* naruszanie przez Republikę Białoruś podstawowych standardów pnią międzynarodowego, w tym prawa do zgromadzeń i stowarzyszania się"³’, w tym samym dniu polski MSZ wydał oświadczenie, w którym stwierdzono, ą przyczyną kryzysu nie są trudności i problemy w relacjach dwustronnych z Białorusią ale działania podejmowane przez władze białoruskie wobec własnych obywateli⁴. Zdecydowano się również na wezwanie na „konsultacje’' ambasadora RP na Białorusi Tadeusza Pawlaka⁵.

Władze polskie dążyły również do zaangażowania w problem białoruski I unijnego forum oraz innych organizacji międzynarodowych. Minister spraw zagranicznych A. D. Rotfeld, wystosował list do ministra spraw zagranicznych I Wielkiej Brytanii (kraj ten wówczas przewodniczył UE), w którym wezwał Unie do podjęcia zdecydowanych działań w celu nakłonienia Białorusi do I przestrzegania zobowiązań międzynarodowych⁶. W efekcie Unia Europejska I wydała 2 sierpnia 2005 r. oświadczenie potępiające represje władz Białonia I wobec mniejszości polskiej⁷. Był to akt solidarności z Polską jako nowym I członkiem, chociaż reakcja Brukseli miała standardowy i wyważony charakter.

Początek roku 2006 był niezwykle „gorący” ze względu na wybory I prezydenckie na Białorusi, które odbyły się 19 marca, a także protesty społeczne I

Odpowiedź reżimu była standarao.

fylsźeratwami wyborczymi. i . ..    .    __, , _

rozbicie demonstracji antyrządowej. Strona polska w którym wezwano ..władze białoruskie

^^M^-hznu, represji" oraz zapowiedziano podjęcie działań na rzecz mobilizacji

ffBuBf 5 !•<»«•"    :

"Zje wobec opozycj

kolejnym oświadczeniem.

,*niechmnia represji” oraz zapowiedzi

■^nMnoty międzynarodowejZdecydowana refccja Warszawy spotkała się z od-'T,mMińska. który wezwał białoruskiego ambasadora w Polsce na konsultacje.

* Dyplomacji ptiłskiej powoli zaczęło brakować kanałów dialogu ze stroną juahmrśk% Postawu Mińsku oraz brak instrumentów oddziaływania na białoruskie ujadze zredukował polską politykę wobec Białorusi do minimum. W coraz „ificszym stopniu nabierała ona charakteru defensywnego i reakcyjnego, co obnażyło słabości i wieloletnie zaniedbania w polskiej polityki wschodniej. Widać było bruk klarownej i spójnej wizji relacji Polski ze wschodnimi sąsiadami, brak strategii kryzysowej oraz instrumentów nacisku i kanałów potrzebnych do prowadzenia dialogu polityczno-dyplomatycznego.

W kryzysowej sytuacji Polska rozpoczęła intensywną kampanię na rzecz /mobilizowania Unii Europejskiej do wywarcia skutecznej presji na władze białoruskie. Zaczęto również dyskutować na temat stworzenia skutecznej strategii unijnej wobec Białorusi. Po sfałszowanych wyborach w tym kraju UH wprowadziła sankcje wizowe oraz blokadę kont 31 przedstawicieli reżimu białoruskiego. Ponadto Bruksela podjęła decyzję o zamrożeniu działań wobec Białorusi w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, z powodu niepodpisania przez ten kraj Porozumienia o partnerstwie i współpracy (PCA.)^S9. Dodatkowo jednak Komisja Europejska przedstawiła dokument zatytułowany „Co Unia Europejska może zaoferować Białorusi?’ , w którym skoncentrowano się głównie na pozytywnych aspektach współpracy gospodarczej, politycznej i humanitarnej. Proponowane przez Inię zmiany w podejściu do kwestii białoruskiej były obwarowane szeregiem trunków dotyczących rozpoczęcia rzeczywistego procesu demokratyzacji na łorusi oraz respektowania praw człowieka⁶¹.

Na podjęcie kolejnej próby nawiązania współpracy z Białorusią miało tpliwie wpływ kolejne napięcie na linii Mińsk — Moskwa⁶². Kreml 'owanie zaostrzył swój kurs wobec reżimu Łukaszenki, wycofując się tyki subsydiowania    białoruskiej    gospodarki, poprzez    drastyczne

zenie cen surowców⁶³. Wydaje się, że kolejna korekta w rosyjskiej vobec Białorusi dała impuls, który wyzwolił w państwach unijnych chęć róby przełamania impasu we wzajemnych stosunkach. Zaczęto szerzej d wypracowaniem skutecznej strategii UE wobec    Białorusi.

? 22.03.2006 r., http://www.pap.pl.

The Ei/‘s Limited Response to Belarus’ Pseudo „New Foreign Policy ", „CEPS :bruary 2008, no. 151.

Tiission, Non-Paper: „What the European Union coułd bring to Belarus”,

http://ec.europa.eu/external_relations/belarus/intro/non_paper_ 1106.pdf.

2006,

dt, Grapozorów..., s. 77-80.

ro Subsidies for Belarus, Belarus News and Analysis, 5 December

k.by.

1

A. Eberhardt, Polska a konflikt wokół Związku Polaków na Białorusi, „Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej 2006”, s. 258-266.

2

Tamże.

3

^ http://ks.sejm.gov.pl/proc4/uchwaly/4406_u.htm.

4

„ Oświadczenie ministra spraw zagranicznych RP z 28 lipca 2005 r.; http://www.msz.gov.pl. Ambasador T. Pawlak powrócił do Mińska w październiku 2005r., a już w listopadzie podał się do ynusji. owodem tego była nasilająca się kampania medialna oraz krytyka ze strony jego byłych

5

współpracowników.    '

6

“ Depesza PAP z 29.07.2005 r., http://w ww.pap.pl.

7

http://www.eu2005.gov.uk.