SA400004

I.

POCZĄTKI WOJSKA POLSKIEGO

1. POLSKA w X-XII w.

Ziemie polskie, leżące w dorzeczach Odry i Wisły, zamknięte od południa górskimi pasmami Sudetów i Karpat, a od północy wybrzeżem Morza Bałtyckiego, zamieszkiwały z dawna plemiona słowiańskie. W X w. posiadały one już wysoką kulturę rolną i dobrze rozwinięte-rzemiosło.    •

Plemiona polskie otoczone były zewsządj innymi plemionami słowiańskimi. Na zachód od nich żyli Połabianie, na południu Czesi, i Słowacy, a na wschodzie plemiona ruskie^Skutkiem tego plemiona polskie mogły, się rozwijać spokojnie i wcześnie doszł^jo znacznego rozkwitu. Inaczej było z Polabiananufektórzy, granicząc z terenem państwa niemieckiego, narażeni byli już od dłuższego czasu na ataki niemieckie określone jako „Drang nach Osten”, czyli, „parcie na wschód".

Miecze z IX w. znalezione na ziemiach polskich

Po kilkudziesięcioletnich walkach Niemcy zdołali pokonać poszczególne plemiona Połabian i około 960 r. dotarli do Odry, stanowiącej zachodnią granicę ziem polskich. Nad Polską zawisło groźne niebezpieczeństwo. Klęska poniesiona przez dezorganizowane w jedną eafość, skłócone ze sobą plemiona Połabian Stanowiła ostrzeżenie dla jednoczących się Hópiero plemion polskich. Szybkie ich zjednoczenie pod jedną władzą było niezbędnym warunkiem zachowania niepodłegło-ści[ Docenił to w pełni Mieszko, ówczesny książę Zamieszkującego ziemie Wielkopolski plemienia

Polan, zrozumiały prawdopodobnie i inne plemiona polskie, już bowiem w osiemdziesiąt^^ latach X w. pod władzą Mieszka znalazlosię, oprócz jego rodzinnej Wielkopolski, Pomone, Mazowsze, Małopolska i Śląsk, czyli cały kompleks ziem zamieszkanych przez plemippą: polskie.

Dzięki temu młode państwo polskie mogło nie tyłka skutecznie odpierać ataki niemieckie, ale nawet w pierwszych dziesięcioleciach XI w. za panowania syna Mieszka, Bolesława Chrobrego, wyzwolić część pobitych przez Niemców plemion słowiańskich mieszkających na zachód od Odry.

Powstanie silnej władzy książęcej przyczyniło się w znacznym stopniu do utrzymania niepodległości państwa i wzrostu jego potęgi. Najener-giczniejsi książęta potrafili utrzymać pełnię władzy w swych rękach. Należał do nich Bolesław Krzywousty, który w wyniku długoletnich wojen przyłączył do Polski na nowo Pomorze oraz odparł zwycięsko najazd władcy niemieckiego Henryka V. Ze śmiercią Bolesława Krzywoustego w 1138 r. rozpoczyna się okres rozbicia dzielnicowego, w którym państwo rozpada się na coraz większą liczbę drobnych księstw, co prowadzi do osłabienia jego siły obronnej.

2. ORGANIZACJA SIŁY ZBROJNEJ Pospolite ruszenie

Najdawniejsze wojsko polskie ^składało się z dwóch części — pospolitego ruszenia ludności i drużyny książęcej; Pospolite ruszenie wywodziło się z bardzo dawnych, przedpaństwowych jeszcze czasów, kiedy to w razie niebezpieczeństwa wszyscy mężczyźni zdolni do noszenia broni stawali do walki w obronie swego kraju, swych domostw i dobytku. Później pospolite ruszenie zmieniło charakter. Powodem tego były przeobrażenia społeczne, a mianowicie coraz wyraźniejszy podział społeczeństwa. Rycerz posiadający ziemię i pracujących na niej chłopów stawał na wezwanie władcy konno, w hełmie i pancerzu, z włócznią i mieczem lub toporem. Najbogatsi rycerze, tzw. możni, przyprowadzali ze sobą ponadto całe oddziały podobnie wyposażonych i uzbrojonych, zależnych

5