sanktuariasłowiań062

ko obiekt kultu, ale był może centrum gospodarczym. Może odbywały się tu targi?

Z zachowanych rzeźb figura niedźwiedzia, czasami określanego jako dzik, znajdowała się do początków XX wieku w pobliskich Strzegowianach, a następnie została przeniesiona na szczyt Slęży. Pod brzuchem był na niej zatarty 2nak X.

Druga rzeźba też uważana za niedźwiedzia lub dzika (zależy to od interpretacji badacza) znajduje się na północnym stoku Ślęży. I ona ma na grzbiecie wyryty znak ukośnego krzyża.

Między miejscowościami Garncargkiem, Mianowem Wielkim, Florianowem i Wojnarowicami znajduje się rzeźba określona jako Mnich, niekiedy Kręgiel. Czasami określa się ją jako znak falliczny. Ma ona rzeczywiście kształt przypominający kręgiel. Poprzednio stała na okrągłej podstawie, która uległa zniszczeniu. Na głowicy i na podstawie znajdowały się wyryte znaki X. Zarówno obok rzeźby niedźwiedzia, jak i mnicha znajdują się kopczyki drobnych kamieni, którymi ów posąg obrzucano.

Czwartą rzeźbę stanowi postać ludzka odziana w długą szatę. W rękach trzyma ogromną rybę z ukośnym znakiem X na grzbiecie. Znajduje się ona na północnym stoku góry. Kolejną rzeźbę stanowiła dolna część postaci ludzkiej w szerokiej szacie. Odkopano ją koło kościoła św. Anny w miasteczku Sobótka położonym u podnóża góry.

W sąsiednim Starym Zamku w kościółku był w narożnik wmurowany blok kamienny z zarysem nogi ludzkiej zdobionej też ukośnym krzyżem. Ponadto odkryto w Sobótce czworoboczny słup kamienny około 2,4 metra wysokości.

U stóp Slęży w fundamentach opactwa Górka znaleziono walcowaty głaz zdobiony znakiem X. Inny podobny znaleziono na sąsiednim grodzisku w Bądkowicach, a graniastosłup granitowy zdobiony tym samym znakiem na południowym stoku góry Ślęży.

Kto był twórcą tych rzeźb, nie wiadomo. Ośrodek istniał, jak wiemy, od wczesnej epoki żelaza, a więc należałoby go łączyć z ludnością prasłowiańską. Wydaje się jednak, że z powodzeniem Celtowie lub pod ich wpływem miejscowa ludność mogła go rozbudować i ozdobić przyjmując wzory, do których niejednokrotnie nawracano.

W ślad za Janiną Rosen-Przeworską warto przypomnieć, że dzik — jeśli przyjmiemy taką interpretację wspomnianych wyżej rzeźb — był u Celtów personifikacją sił przyrody, emblematem wojennym, a później stanu rycerskiego. Biały dzik był symbolem warstwy druidów. Wreszcie u Celtów mięso dzika było potrawą rytualną spożywaną ku czci wielkiej matki.

Trudno określić charakter rzeźby postaci z rybą. Zarys szat może sugerować bóstwo kobiece. Nie musiało tak jednak być. W podobne szaty mógł być ubrany i mężczyzna. Trzymana ryba najprawdopodobniej łączy się z symbolem płodności,

Frapujące jest konsekwentne występowanie na rzeźbach znaku X spotykanego ponadto na ceramice i na kamiennych toporach. Zapewne chodzi o wyraźną symbolikę, niekoniecznie widoczną, a może nawet wręcz umieszczaną w miejscu najmniej widocznym. Kojarzy się ten znak zazwyczaj z bogiem celtyckim Dagdy, inaczej zwanym Smertios, przypominającym więc naszą śmierć. Podobno znaki takie umieszczano na toporach, którymi zabijano starców.

Oczywiście zespół rzeźb, jakkolwiek niezwykle ciekawy, nie jest pełny. Trzeba przyjąć, a na to wskazują i fragmenty rozrzucone po bliższej i dalszej okolicy, że na owej sławnej górze znajdowało się ich o wiele więcej. Musiał tu istnieć cały zespół rzeźb stanowiących mniejsze czy większe elementy ówczesnego panteonu.

lid