Scan 140410 0002

Pod względem wartości giełdowej Apple jest obecnie najdroższym przedsiębiorstwem na świecie. Ponieważ firma utrzymuje się dzięki swojemu wizerunkowi - jako firmy innowacyjnej, nowoczesnej, cool - i jak żadna inna kreuje wizję człowieka podłączonego ze wszystkich stron do sieci, to niestrawne opowieści o samobójstwach i wyzysku w chińskich fabrykach Foxconna w znacznym stopniu burzą ten obraz. To dlatego Apple naciskał na Foxconna, żeby we właściwy sposób zareagował na kampanię. Menedżerowie Apple starali się również zbagatelizować problem złych warunków panujących w fabrykach^{1 2}.

Pun Ngai, Lu Huilin i inni naukowcy z Chin, Hongkongu i Tajwanu postanowili zdobyć więcej konkretnych wiadomości na temat warunków panujących w Foxconnie i wiosną 2010 r. rozpoczęli służący temu projekt badawczy. Gromadzili informacje o działalności Foxconna w Chinach, przeprowadzali wywiady z pracownikami przed tamtejszymi fabrykami i hotelami pracowniczymi jak też na ich terenie, poddawali analizie formy wyzysku, a także reakcje pracowników. Niektórzy studenci i studentki będący uczestnikami projektu zatrudnili się nawet na kilka tygodni lub miesięcy w fabrykach Foxconna, żeby mieć możliwość porozmawiania z pracującymi w nich osobami oraz spisania ich doświadczeń i wyników badań.

Książka

W niniejszej książce wydawcy Pun Ngai, Lu Huilin, Guo Yuhua i Shen Yuan podsumowują wyniki projektu badawczego, posługując się przy tym dwoma rodzajami narracji: z jednej strony członkowie grupy badawczej w kolejnych rozdziałach analizują ważne aspekty modelu Foxconna, a z drugiej strony poszczególni pracownicy i pracownice, opowiadając swoje historie, opisują codzienne życie i wyzysk w fabrykach Foxconna. Pod koniec wstępu w module „Imperium Foxconna” przedstawiony został krótki zarys rozwoju tego elektronicznego giganta.

We wprowadzającym rozdziale pierwszym „Uwagi krytyczne na temat modelu Foxconna” Pun Ngai, Han Yuchen, Guo Yuhua i Lu Huilin wyliczają sytuacje krytyczne, następnie dokładniej przedstawiane w kolejnych rozdziałach, takie jak nieopłacone nadgodziny, masowe zatrudnianie praktykantów i liczne wypadki przy pracy. Los pracownicy Tian Yu, która skoczyła z budynku hotelowego Foxconna i przeżyła upadek, jest przewodnim tematem pierwszej historii pracownicy: „Praca była bezsensowna”.

W rozdziale drugim „Reżim produkcyjny” Deng Yunxue, Jin Shuheng i Pun Ngai opisują machinę Foxconna od środka: warunki pracy, taylo-rowskie metody zarządzania oraz restrykcyjny system fabryczny. Foxconn stawia na militarny dryl, normy, kontrolę, dyscyplinę, kary i upokarzanie, tak aby wymusić na pracownikach posłuszeństwo i uległość. Historia pracownicy Xu - „Karać, przede wszystkim karać” - ukazuje, jak taki system rozwijał się przez lata.

W rozdziale trzecim „Praca wraz z mieszkaniem” Liang Zicun, Bao Chengliang i Lu Huilin zajmują się specjalnym systemem zarządzania w halach fabrycznych i hotelach pracowniczych, który umożliwia wydłużanie dnia roboczego, nieustanną kontrolę i podział pracowników - a tym samym podporządkowanie wszystkich dziedzin życia dyktatowi kapitału jak również wymaganiom kapitalistycznej produkcji i reprodukcji. Następnie pracownik Cheng opisuje swoją reakcję na kontrolę i napastliwość w hali produkcyjnej oraz w internacie: „Od pracy w Foxconnie ludzie głupieją”.

W rozdziale czwartym „Era praktykantów” Xu Yi, Dong Junyan i Cheng Pingyuan opisują praktykę zatrudniania uczniów i uczennic w Foxconnie jako taniej, a zarazem elastycznej siły roboczej. Przysłani przez szkoły do Foxconna są zatrudniani przy produkcji, co redukuje koszty i wprowadza podziały wśród zatrudnionych. Praktykanci nie otrzymują więc żadnego szkolenia, lecz pracują przy produkcji. Historia praktykantki Wan ukazuje oblicze tego wyzysku: „Codziennie byłam kompletnie wykończona”.

W rozdziale piątym „Ekspansja na Zachód” Li Changjiang i Chen Huiling opisują proces relokacji fabryk do Chin środkowych i zachodnich jako remedium na presję płacową w fabrykach położonych na wybrzeżu. Państwo, wspierając budowę zakładów w nowych lokalizacjach, pełni przy tym szczególnie istotną rolę w procesie wywłaszczania ludności z ziemi i werbowania nowej siły roboczej. Historia „Panem i władcą jest maszyna” opowiedziana przez Yanga, studenta i pracownika produkcyjnego, ukazuje różne oblicza zdehumanizowanej pracy w jednej z nowych fabryk Foxconna na zachodzie, w tym również coraz większy opór stawiany przez pracowników.

W rozdziale szóstym „Fabryka pozostawia blizny” Xu Yi, Su Yihui i Shen Yuan zajmują się licznymi wypadkami, a także chorobami zawodowymi, związanymi z produkcją iPhonów jak też innych gadżetów, które są zwykle tuszowane przez menedżerów Foxconna. W opowieści „Foxconn zostawił mnie w potrzebie” pracownik Liu odkrywa manewry, jakie w tym celu stosuje Foxconn - kosztem pracowników.

W rozdziale siódmym „Protesty pracownicze w Foxconnie” Jenny Chan, Pun Ngai i Mark Selden opisują akcje protestacyjne pracowników

1

Ówczesny szef Apple’a Steve Jobs przykładowo stwierdził: „Foxconn to nie sweatshop. Jak się tam idzie to (...), no cóż, to jest fabryka, ale, mój Boże, chodzi o to, że mają tam restauracje, kina, szpitale i baseny, to znaczy, moim zdaniem, że jak na fabrykę, to jest bardzo ładna fabryka”

2

(http://www.youtube.com/watch?v=2gOu50HaEvs).