scan0011

Źródłem tych doznań byli najczęściej najbliżsi, rodzice, opiekunowie, inne osoby ważne i bliskie. W relagach z nimi doświadczali lęku, napięcia, agresji, poczucia winy. doświadczali braku miłości, akceptacji, odrzucenia, a niekiedy przemocy, upokorzenia, nadużywania ich intymności. Dla większości tamte wydarzenia i towarzyszące im przeżycia są wciąż żywe i ciągle istotnie wpływają na aktualne przeżycia i zachowania. Najczęściej z nimi związane są aktualne objawy, aktualne niepowodzenia.

Celem psychoterapii jest przerwanie tych zależności między przeszłością a teraźniejszością. Sposobem na to, poza nowymi doświadczeniami emocjonalnymi opisanymi wcześniej, jest zmiana oceny tamtych doświadczeń i zmiany tych struktur psychicznych pacjenta, które mogą być rezultatem wcześniejszych doświadczeń.

Odreagowanie uczuć związanych z traumatycznymi doświadczeniami otwiera możliwości analizy zdarzeń z przeszłości bez emocjonalnie uwarunkowanych zniekształceń. Paqent zaczyna dostrzegać zależności przyczynowo-skutkowe w zachowaniach swoich najbliższych, rozumieć powody takich zachowań, nawet zachowań trudnych do zaakceptowania. Na przykład zaczyna rozumieć, że to alkoholizm rodzica czy rodziców był źródłem wielu jego urazów z dzieciństwa, a nie nienawiść ojca czy matki świadomie kierowana do własnego dziecka, a jeżeli nawet to niekoniecznie dlatego, że dziecko zasługiwało na takie uczucia.

Terapeuta pomaga pacjentowi, skupiając jego uwagę na faktycznych zdarzeniach i pomagając mu odróżnić je od tego, co selektywnie zatrzymał w swojej pamięci z tamtych wydarzeń. Taka selektywna pamięć nadawała wydarzeniom z przeszłości subiektywne znaczenia, treści jej musiały być zgodne z dominującymi uczuciami aktualnie przeżywanymi przez pacjenta. Uczucie agresji wobec rodziców „wymuszało” przechowywanie w pamięci tylko tych zachowań rodziców, które uzasadniały takie uczucia. Poczucie winy zmuszało do przechowywania w pamięci tylko takich własnych zachowań, które były źródłem krzywdy wyrządzanej innym. Osłabienie intensywności tych uczuć uwalnia pagenta od takiego przymusu selekqi, pozwala na dostrzeganie wielu innych zachowań cudzych i własnych, które już nie są tak jednoznacznie obciążające innych albo siebie.

Terapeuta pomaga pacjentowi przez interpretacje, konfrontage czy sugestie nic tylko dostrzegać więcej szczegółów, ale także rozumieć zależności między zdarzeniami i zachowaniami, w tym najbardziej zagrażającymi zależnościami, uświadamiającymi pacjentowi, że w wielu sytuacjach własnym sposobem zachowania i reagowania powodował 228 urazowe dla siebie zachowania innych - „wymuszał” agresję, odrzucenie,

^7nnv nrvR7 wersie demonstracyjna pdfFactory Pro www.od.ffąctory^oJ

brak akceptacji. Przeżywane wówczas uczucia nie pozwalały mu dostrzegać takich zależności, a tym samym nie pozwalały na zmianę własnych niedostosowanych do zachowań reakcji, albo nie pozwalały na zmianę własnych zachowań na takie, które skutkowałyby okazywaniem mu pozytywnych, a nie negatywnych uczuć.

Ten proces nabywania nowej wiedzy o doświadczeniach życiowych jest szczególnie trudny dla pacjenta. Jego rezultatem jest bowiem uświadomienie sobie, że ałbo rzeczywiście jego najbliżsi wyrządzili mu dotkliwe krzywdy, są odpowiedzialni za jego głębokie urazy i nie mogą albo nie chcą tego naprawić; albo bazując na przykrych doświadczeniach w relacji i innymi ludźmi, które zdarzają się zawsze między ludźmi, nadawał tym doświadczeniom specjalne negatywne znaczenie i zniekształcił obraz relacji z innymi, tworząc w fantazji tylko takie elementy tego obrazu, które podtrzymywały te fantazje; albo wreszcie, kierując się w swoich zachowaniach tymi zniekształconymi wspomnieniami, obrazami, przekonaniami, sam miał negatywny wpływ na jakość swoich relacji z innymi ludźmi, na małą skuteczność w realizacji swoich zadań życiowych.

Nabywanie takiej nowej wiedzy wzbudza silne uczucia. Pierwsze reakcje emocjonalne są najczęściej negatywne. Żal i złość do tych, którzy rzeczywiście wyrządzili mu krzywdę. Złość wobec samego siebie za zniekształcenia percepcyjne, które były źródłem wielu cierpień i niepowodzeń życiowych. Poczucie winy wobec innych, że własnymi zachowaniami sam powodował ich cierpienie i utrudniał im reałizagę ich własnych potrzeb, w tym także potrzeb bliskości i miłości w relacjach z ninv. To są silnie przeżywane uczucia, ale nie są one uczuciami, których pacjent dotychczas nie doświadczał. Przeżywał takie uczucia, ale jako zbyt zagrażające prawdopodobnie tłumił je, zaprzeczał im, lub stosował inne sposoby ułatwiające usuwanie ich ze świadomości. Warunki związku terapeutycznego, zmniejszenie poczucia zagrożenia i napięcia wynikające z odreagowania uczuć, stwarzają możliwość przeżycia takich uczuć w sposób świadomy, w sytuacji terapeutycznej mniej zagrażającej niż sytuacje życia realnego. Czasami świadome reagowanie'na, nowe treści wyjaśniające doświadczenia życiowe musi być poprzedzone* kierowaniem tych uczuć do osoby terapeuty i dopiero potem są one adekwatnie kierowane do innych albo do siebie.

Świadome doświadczanie dyskomfortu wynikającego ze świadomie przeżywanych przykrych uczuć, wzbudza energię potrzebną do zmiany takiego stanu. To jest początek zmian zachowania. To etap asymilacji trudnych doświadczeń życiowych oraz emocjonalnego i racjonalnego ich wy- 229