Scan0076 (10)

tych i ambitnych kolegów. Dlatego też nauczyciel akademicki stosujący nauczanie problemo wo-gruⁱpowe powinien stwarzać na zajęciach takie sytuacje dydaktyczne, w których także mało aktywni studenci będą zmuszeni do intensywnej pracy. Pozostawienie bowiem własnemu losowi zorganizowanych grup studenckich oraz nieprzestrzeganie ustalonych zasad pracy grupowej może u niektórych osób wpłynąć na zanikanie inicjatywy i samodzielności.

Należy też wskazać na możliwość pewnego niebezpieczeństwa wynikającego -z wysokiej intensyfikacji pracy umysłowej uczących się przy formalistycznym ujmowaniu przez nauczyciela akademickiego nauczania problemo wo-grupowego. ,,Praca uczniów w zespołach — podkreśla J. Barteeki — nie może stać się bezdusznym szablonem ‘Stosowanym niezmiennie na każdej lekcji. Uznana powszechnie szkodliwość martwej rutyny w pracy dydaktyczno-wychowawczej i tu grozi poważnymi konsekwencjami. Jedynym środkiem zabezpieczającym grożącemu niebezpieczeństwu jest urozmaicanie form pracy uczniów, podobnie jak powszechnie już uznane urozmaicanie metod nauczania” ¹. Warto zatem ciągle pamiętać, iż nauczanie grupowe nie stanowi jedynej formy organizacyjnej pracy dydaktycznej, pozwalającej skutecznie aktywizować studentów w procesie kształcenia.^- Jest ono tylko jednym ze sposobów, który w połączeniu z innymi formami nauczania, a także z aktywizującymi układami metod i środków kształcenia, może przyczynić się, do stwarzania wartościowych sytuacji dydaktycznych, zapewniających skuteczne kształtowanie aktywności, inicjatywy i samodzielności studentów.

Podsumowując rozważania zawarte w niniejszym rozdziale należy stwierdzić, że nauczyciele akademiccy i studenci stwarzali sytuacje problemowe w .ramach różnych form organizacyjnych pracy dydaktycznej. Jak wynika z analizy protokołów zgromadzonych w procesie naukowej obserwacji zajęć dydaktycznych w szkolnictwie wyższym, sytuacje takie powstawały na zajęciach teoretycznych (8,8%), praktycznych (19,4°/o), w czasie nauki własnej (16,9%) oraz w trakcie praktyk studenckich (13%). W celu zapewnienia studentom w czasie ich trwania warunków sprzyjających rozwojowi pełnej samodzielności w myśleniu i działaniu stosowano Skuteczne metody rozwiązywania problemów dydaktycznych, a mianowicie: metodę odkrywczą, metodę wynalazczą i metodę optymalnej decyzji.

Walory kształcące sytuacji problemowych polegają oczywiście na czynnościach dydaktycznych odpowiedniej jakości wykonywanych zarówno przez studentów, jak i nauczycieli akademickich. Chodzi tu przede wszystkim o te spośród nich, które wywierają istotny wpływ na ugruntowanie opanowanej przez uczących się wiedzy, doskonalenie ich umiejętności i praktycznych nawyków, rozwijanie zdolności podejmowania szybkich i trafnych decyzji w nowych sytuacjach. Należy również zaznaczyć, iż nadmiar negatywnych czynności studentów i nauczycieli akademickich może spowodować zastąpienie danej sytuacji problemowej inną sytuacją dydaktyczną (np. zadaniową, recepcyjną, a niekiedy także dezorganizującą). Tak więc wartość sytuacji problemowych zależy od ich jakości, wyrażającej się w wewnętrznych warunkach procesu kształcenia, czynności kształceniowo-wychowawczych oraz cd indywidualności studenta, która ujawnia się już. w chwili zetknięcia się z problemem dydaktycznym.

10* 147

1

J. Barteeki: Aktywizacja procesu nauczania poprzez ze spoly uczniowskie, Warszawa 1964. s. 204.