Przesłanki separacji:
★ zupełny rozkład pożycia małżeńskiego (przesłanka pozytywna, musi ona zaistnieć) przesłanki negatywne (czyli jeżeli zostaną naruszone to do separacji nie dojdzie):
★ dobro wspólnych małoletnich dzieci
★ sprzeczność orzeczenia separacji z zasadami współżycia społecznego
Orzeczenia separacji może żądać każdy z małżonków. Jeśli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji a drugi z nich żąda orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione sąd uwzględnia żądanie dalej idące i orzeka rozwód. W przypadku, gdy orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne sąd orzeka separację jeżeli zostały spełnione jej przesłanki.
Sprawy o separacje są wszczynane na żądanie 1 z małżonków; sądem właściwym jest sąd okręgowy, rozpoznaje on te sprawy w trybie procesowego postępowania odrębnego w sprawach małżeńskich. Istnieje również możliwość orzeczenia separacji na zgodne żądanie małżonków pod warunkiem, że nie mają oni wspólnych małoletnich dzieci. Gdy sąd orzeka separację na zgodne żądanie małżonków to nie orzeka wówczas o winie małżonka dotyczącej rozkładu pożycia. Sprawy o separację na zgodny wniosek małżonków toczą się przed sądem okręgowym w trybie nieprocesowym.
Skutki orzeczenia separacji:
1. powstanie przymusowego ustroju rozdzielności majątkowej
2. wyłączenie możliwości dziedziczenia z ustawy
3. brak domniemania pochodzenia dziecka od męża matki jeżeli dziecko urodzi się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji
4. obowiązek małżonków do wzajemnej pomocy jeśli wymagają tego względy słuszności
5. małżonek nie może zawrzeć kolejnego związku małżeńskiego
Zniesienie separacji może nastąpić wyłącznie na zgodne żądanie małżonków; z chwila zniesienia separacj i ustaj ą j ej skutki.
Znosząc separację:
★ sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków
★ między małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy chyba, że na zgodny wniosek małżonków sąd orzeknie o utrzymaniu między nimi rozdzielności majątkowej
Ustanie małżeństwa powodują:
0 śmierć jednego z współmałżonków - jest to naturalna przyczyna ustania małżeństwa, w takiej sytuacji dowodem ustania małżeństwa jest skrócony odpis aktu zgonu lub odpis prawomocnego orzeczenia sadu o stwierdzeniu zgonu małżonka
0 uznanie jednego z małżonków za zmarłego - orzeczenie o uznaniu za zmarłego jednego z małżonków stwarza domniemanie ustania małżeństwa osoby uznanej za zmarłą w chwili oznaczonej na orzeczeniu jako chwila jego śmierci
Jeżeli małżonek uznany za zmarłego w rzeczywistości żyje, to jego małżeństwo nie ustanie jeżeli w chwili zawarcia drugiego małżeństwa przez małżonka osoby uznanej za zmarłą strony wiedziały, ze małżonek uznany za zmarłego jednak żyje (art. 55 §2 KRiO).
Rozwód polega na rozwiązaniu małżeństwa istniejącego. Stosunek małżeński zostaje zniesiony ze skutkami tylko na przyszłość. Gdyby w trakcie postępowania rozwodowego jeden z małżonków zmarł to postępowanie takie zostałoby umorzone.